Σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων του Κανονισμού Αδειών Κατασκευών Κεραιών στην Ξηρά (Αριθ. 919/26) επιβάλλονται οι εξής διοικητικές κυρώσεις:

1. Επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 100.000 ευρώ, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης κατόπιν ηλεκτρονικής προειδοποίησης των υπόχρεων ή των νομίμων εκπροσώπων τους. Σε περίπτωση υποτροπής για την ίδια παράβαση εντός τριετίας, το ποσό του επιβαλλόμενου προστίμου διπλασιάζεται και σε περίπτωση επανειλημμένης υποτροπής εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος το ποσό του προστίμου τριπλασιάζεται.
2. Οι περιπτώσεις κακόπιστης κατάθεσης της αίτησης ή δήλωσης για έκδοση άδειας κατασκευής κεραίας θεωρούνται ιδιαίτερα επιβαρυντικέ ως προς το ύψος του προστίμου που επιβάλλεται.
3. Η Ε.Ε.Τ.Τ. με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση της και ύστερα από προηγούμενη ακρόαση των ενδιαφερομένων, δύναται να απαιτήσει την παύση της παράβασης, είτε αμέσως είτε εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος, και να λαμβάνει κατάλληλα και αναλογικά μέτρα που αποβλέπουν στην εξασφάλιση της συμμόρφωσης και να επιβάλλει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω κυρώσεις: α) Σύσταση. β) Πρόστιμο έως 3.000.000 ευρώ το οποίο εισπράττεται σύμφωνα με τον Κώδικα Εισπράξεων Δημοσίων Εσόδων (Κ.Ε.Δ.Ε.) και το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει περιοδικές ποινές με αναδρομικό αποτέλεσμα. Η Ε.Ε.Τ.Τ. μπορεί να προβλέψει την καταβολή του ποσού του προστίμου σε δόσεις. γ) Αναστολή ή ανάκληση των δικαιωμάτων παροχής δικτύων ή/και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών λειτουργίας υπό καθεστώς Γενικής Άδειας, καθώς και των δικαιωμάτων χρήσης, ειδικών υποχρεώσεων σε περίπτωση σοβαρών και επανειλημμένων παραβάσεων. Στην περίπτωση αυτή, η Ε.Ε.Τ.Τ. μπορεί να επιβάλλει αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις και ποινές που θα καλύπτουν τη χρονική περίοδο κάθε παράβασης, ακόμη και εάν η παράβαση έχει μετέπειτα παύσει να υφίσταται. δ) Διαταγή να διακοπεί ή να καθυστερήσει η παροχή υπηρεσίας ή ομάδας υπηρεσιών η οποία, εάν συνεχιζόταν θα κατέληγε σε σοβαρή στρέβλωση του ανταγωνισμού, ενώ εκκρεμεί η συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις πρόσβασης που έχουν επιβληθεί μετά από ανάλυση αγοράς σύμφωνα με το άρθρο 43 του Ν. 4070/2012.

Σε περιπτώσεις παραβάσεων των διατάξεων που διέπουν τα ονόματα χώρου στο διαδίκτυο, τους καταχωρητές ονομάτων χώρου ή τις «υπηρεσίες εμπιστοσύνης»., η Ε.Ε.Τ.Τ. με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της και ύστερα από προηγούμενη ακρόαση των ενδιαφερομένων, δύναται να επιβάλει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω κυρώσεις: α) Σύσταση. β) Πρόστιμο έως είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ σε περιπτώσεις παραβάσεων των διατάξεων που διέπουν τα ονόματα χώρου στο διαδίκτυο και έως εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ σε περιπτώσεις παραβάσεων των διατάξεων που διέπουν τους καταχωρητές ονομάτων χώρου και τις  «υπηρεσίες εμπιστοσύνης» γ) Αναστολή ή ανάκληση των δικαιωμάτων που απορρέουν από τις σχετικές αποφάσεις της Ε.Ε.Τ.Τ., σε περίπτωση σοβαρών και επανειλημμένων παραβάσεων.

Σε περιπτώσεις παραβάσεων των διατάξεων που διέπουν τη διάθεση στην αγορά, την ελεύθερη κυκλοφορία και τη θέση σε λειτουργία του ραδιοεξοπλισμού και του τηλεπικοινωνιακού τερματικού εξοπλισμού, η Ε.Ε.Τ.Τ. με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της και ύστερα από προηγούμενη ακρόαση των ενδιαφερομένων, δύναται να επιβάλει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω κυρώσεις: α) Σύσταση, η οποία μπορεί να επιβάλλεται και στους διανομείς ραδιοεξοπλισμού και τηλεπικοινωνιακού τερματικού εξοπλισμού, για παραβάσεις των διατάξεων του π.δ. 44/2002 (Α`44). β) Για όλες τις περιπτώσεις παραβάσεων του π.δ. 44/2002 (Α`44) για τις οποίες δεν προβλέπεται κύρωση στο άρθρο 16 αυτού, πρόστιμο έως εξήντα χιλιάδες (60.000) ευρώ στους κατασκευαστές, εξουσιοδοτημένους αντιπροσώπους αυτών και εισαγωγείς/ υπεύθυνους για τη διάθεση στην κοινοτική αγορά ραδιοεξοπλισμού και τηλεπικοινωνιακού τερματικού εξοπλισμού. Πρόστιμο έως εξήντα χιλιάδες (60.000) ευρώ στους διανομείς ραδιοεξοπλισμού και τηλεπικοινωνιακού τερματικού εξοπλισμού για παραβάσεις διατάξεων του π.δ. 44/2002 (Α` 44).

Η απόφαση της Ε.Ε.Τ.Τ. κοινοποιείται στην ενδιαφερόμενη επιχείρηση εντός δέκα (10) εργασίμων ημερών από τη λήψη της. Πριν από την κοινοποίηση αυτή, η Ε.Ε.Τ.Τ. δεν δημοσιοποιεί την απόφαση ή τμήμα αυτής σε οποιονδήποτε τρίτο και με οποιονδήποτε τρόπο.

Σε περίπτωση επιβολής της διοικητικής κυρώσεως του προστίμου, εάν ο υπόχρεος για την καταβολή του το καταβάλει εντός τριάντα (30) ημερών, από την κοινοποίηση σε αυτόν της σχετικής απόφασης της Ε.Ε.Τ.Τ., το πρόστιμο μειώνεται αυτοδικαίως στα 2/3 του επιβληθέντος ποσού.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και όταν η Ε.Ε.Τ.Τ. έχει αποχρώσες ενδείξεις ότι η παράβαση όρων της κείμενης νομοθεσίας περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών ενέχει άμεση, σοβαρή και επικείμενη απειλή για τη δημόσια ασφάλεια, τη δημόσια τάξη ή τη δημόσια υγεία ή θα προξενήσει σοβαρά οικονομικά ή λειτουργικά προβλήματα σε άλλες επιχειρήσεις ή χρήστες δικτύων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή άλλους χρήστες ραδιοφάσματος, μπορεί να λαμβάνει έκτακτα προσωρινά μέτρα προς αντιμετώπιση της κατάστασης, πριν τη λήψη οριστικής απόφασης, η οποία λαμβάνεται μετά από ακρόαση της ενδιαφερόμενης επιχείρησης. Η απόφαση της Ε.Ε.Τ.Τ. περί των προσωρινών μέτρων είναι άμεσα εκτελεστή και μπορεί να επιβάλλει διοικητικό πρόστιμο μέχρι εκατόν πενήντα χιλιάδες (150.000) ευρώ για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης. Η διαδικασία λήψεως Προσωρινών Μέτρων καθορίζεται με τον Κανονισμό Ακροάσεων της Ε.Ε.Τ.Τ., ο οποίος δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στην ενδιαφερόμενη επιχείρηση παρέχεται εν συνεχεία δυνατότητα να εκθέσει τις απόψεις της και να προτείνει μέτρα αποκατάστασης. Εάν αυτά κριθούν

Τα ανωτέρω πρόστιμα εισπράττονται στο όνομα και για λογαριασμό της Ε.Ε.Τ.Τ. και αποδίδονται σε αυτήν.

 

 

 

Σε πολλές χώρες της Ευρώπης έχουν προκληθεί έντονες αντιδράσεις σχετικά με την εγκατάσταση του δικτύου κινητής τηλεφωνίας 5G, που προσφέρει βελτιωμένες τεχνολογίες ασύρματων δικτύων και τηλεπικοινωνιών. Μάλιστα έχουν καταγραφεί και πολλά περιστατικά καταστροφών 5G κεραιών κινητής τηλεφωνίας σε διάφορες χώρες, όπως η Ολλανδία, η Βρετανία και η Κύπρος, ενώ οι πιο «ψύχραιμοι» έχουν περιοριστεί σε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, πορείες, ακόμη και σε σύνταξη επιστολής προς τον ΟΗΕ.

Η εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας 5G έχει ήδη αρχίσει και στην Ελλάδα σε μία περίοδο που η υγεία όλων μας πλήττεται από την πανδημία.

Οι δικηγόροι του γραφείου μας ασχολούμενοι με θέματα κεραιών κινητής τηλεφωνίας θεωρούν ότι ο ορθός τρόπος αντιμετώπισης για όσους ανησυχούν για την υγεία τους από την εγκατάσταση κάποιας κεραίας κοντά τους είναι αποκλειστικά η νομική οδός.

Παρακάτω παρατίθενται κάποια links που παραπέμπουν σε σχετική αρθρογραφία τόσο ελληνική όσο και ξένη:

https://www.protothema.gr/world/article/992926/koronoios-vretania-purpoloun-keraies-5g-meta-tis-theories-sunomosias/

https://www.tovima.gr/2020/04/15/world/efthasan-kai-sti-vretania-oi-therories-synomosias-mparaz-epitheseon-se-keraies-5g/

https://www.efsyn.gr/stiles/yposimeioseis/228948_5g-kai-oi-epiptoseis-stin-ygeia

https://www.deasy.gr/nea/c15965/Peristatika-katastrofwn-5G-keraiwn-kai-s.html

https://politis.com.cy/politis-news/kypros/lemesos-nea-prospatheia-katastrofis-keraias-tis-cyta/

https://www.konstantakopoulos.gr/8036/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE%CF%82-%CE%AD%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9-%CE%B7-5g-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD

https://www.ft.com/content/848c5b44-4d7a-11ea-95a0-43d18ec715f5

https://www.jrseco.com/david-and-goliath-battle-in-switzerland-because-of-health-risks-5g-rollout/

https://www.siliconrepublic.com/comms/switzerland-halts-5g-health-concerns

https://www.globenewswire.com/news-release/2020/03/11/1998821/0/en/Switzerland-calls-halt-on-5G-amid-radiation-health-fears.html

https://lenews.ch/2020/02/14/swiss-environmental-agency-sets-indefinite-date-for-5g-launch/

https://www.rts.ch/info/regions/geneve/11125794-moratoire-de-trois-ans-sur-la-4g-et-la-5g-a-geneve.html

 

Όπως έχει δεχθεί και η νομολογία των δικαστηρίων << είναι χαρακτηριστικό ότι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε Δελτίο Τύπου του Διεθνούς Γραφείου για την Καρκινική έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατέταξε την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας στην κατηγορία 2Β των πιθανών καρκινογόνων παραγόντων για τον άνθρωπο, ένεκα ενδείξεων για συσχέτιση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με μορφές κακοήθους καρκίνου, η οποία αναπτύσσεται και ραγδαία και πλήττει συνήθως τον εγκέφαλο, τα οστά του οποίου είναι πιο ευπαθή στις μικρές ηλικίες>>.

Πράγματι διερωτάται κανείς, ότι αν ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας ως πιθανή αιτία καρκινογέννεσης, πως είναι δυνατόν τα δίκτυα της κινητής τηλεφωνίας συνεχώς να επεκτείνονται;

Πως είναι δυνατόν να προχωρήσει το δίκτυο 5G που απαιτεί χιλιάδες νέες κεραίες όταν υπάρχει ακόμα αβεβαιότητα;

Οι δικηγόροι του γραφείου μας με την εξειδίκευσή τους σε θέματα κεραιών κινητής τηλεφωνίας και με την ευαισθησία τους σε θέματα υγείας θα αναπτύξουν αυτά τα θέματα ενώπιον των αρμόδιων αρχών και των αρμόδιων δικαστηρίων.

Όπως συνεχίζει η ίδια απόφαση του δικαστηρίου, είναι χαρακτηριστικό ότι η απορρόφηση της ακτινοβολίας των κεραιών κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ μεγαλύτερη στα παιδιά κάτω των 15 ετών, ενώ οι ενήλικες απορροφούν λιγότερη από αυτά ακτινοβολία. Σημειωτέον, ότι τα υφιστάμενα στη χώρα μας όρια ασφαλείας για την εκπομπή των κεραιών κινητής τηλεφωνίας ακόμη και αν είναι μειωμένα κατά 30-40% των διεθνών ορίων δεν συνεκτιμούν την υπερισχύουσα του ελληνικού δικαίου Ευρωπαϊκή Αρχή Προφύλαξης. Σύμφωνα με την αρχή αυτή όπου ανακύπτουν κίνδυνοι σοβαρής ή μη αναστρέψιμης βλάβης, η μη διαθεσιμότητα πλήρους επιστημονικής αβεβαιότητας δεν μπορεί να χρησιμοποιείται σαν λόγος για την αναβολή της λήψης αποδοτικών μέτρων για την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Με την ουσία αυτής της αρχής συμβαδίζει και υπερβαίνει την υφιστάμενη νομοθεσία για τα όρια η συνταγματική αρχή περί προφύλαξης της προσωπικότητας από τοξικούς για τη δημόσια υγεία περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες της ασύρματης κινητής τηλεφωνίας και τηλεπικοινωνίας.

Οι δικηγόροι του γραφείου μας είναι έτοιμοι να θέσουν το ζήτημα της πιθανώς καρκινογόνου δράσης των κεραιών της κινητής τηλεφωνίας καθώς και το ζήτημα της εγκατάστασης του νέου δικτύου 5G ενώπιον των Δικαστηρίων.

Οι δικηγόροι μας με την εμπειρία τους σε θέματα κεραιών κινητής τηλεφωνίας είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν την υγεία ιδίως σε εποχές που αυτή βάλλεται από τόσους παράγοντες ώστε πράγματι πιστεύουμε ότι δεν χρειάζονται νέοι επιβαρυντικοί παράγοντες όπως η εγκατάσταση και άλλων κεραιών κινητής τηλεφωνίας που αυξάνουν την ακτινοβολία που ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει ως πιθανώς καρκινογόνα.

Αναρωτιόμαστε. Δεν αρκεί το ότι είναι πιθανώς καρκινογόνα η ακτινοβολία για να σταματήσει η εγκατάσταση νέων κεραιών κινητής τηλεφωνίας;

 

Το Συμβούλιο της Επικρατείας με την με αριθμό 2074/2019 απόφασή του επικύρωση απόφαση που επέβαλε πρόστιμο για παράνομη εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας ως εξής:

5. Επειδή, με την παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 2801/2000 «Ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 46) ορίστηκε ότι για την κατασκευή κεραίας σταθμού στην ξηρά, που χρησιμοποιείται για την εκπομπή ή και λήψη ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας απαιτείται άδεια, η οποία χορηγείται από το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, με εξαίρεση τις προβλεπόμενες εν συνεχεία περιπτώσεις που δεν αφορούν την κρινόμενη υπόθεση (περ. Α΄) και ότι πριν από κάθε νέα κατασκευή κεραίας ή τροποποίηση υφιστάμενης κατασκευής, ο κάτοχος του σταθμού πρέπει να μεριμνήσει για την έκδοση της άδειας ή την τροποποίησή της, ενώ σε περίπτωση που την κατασκευή κεραίας χρησιμοποιούν από κοινού δύο ή περισσότεροι φορείς, η αίτηση υποβάλλεται από τον κάτοχο της κατασκευής κεραίας (περ. Β΄). Η αρμοδιότητα για τη χορήγηση των αδειών κατασκευής κεραιών σταθμών στην ξηρά, πλην ορισμένων εξαιρέσεων που δεν αφορούν την κρινόμενη υπόθεση, περιήλθε, από την 1.1.2001, στην Ε.Ε.Τ.Τ., σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 14 περ. κ΄ του επακολουθήσαντος ν. 2867/2000 «Οργάνωση και λειτουργία των τηλεπικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 273), σε συνδυασμό με το άρθρο 16 αυτού, ρύθμιση που επαναλήφθηκε με το άρθρο 12 περ. λβ΄ του ν. 3431/2006 «περί Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 13), όπως το εδάφιο αυτό αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 24 του ν. 3534/2007 (A΄ 40), αλλά και με το άρθρο 12 περ. λα΄ του ν. 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις» (Α΄ 82). Περαιτέρω, στην παρ. 17 του άρθρου 31 του ν. 3431/2006, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 13 του άρθρου 29 του ν. 4053/2012 «Ρύθμιση λειτουργίας της ταχυδρομικής αγοράς, θεμάτων ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 44/7.3.2012), ορίζεται ότι: «17. Για την αδειοδότηση κατασκευών κεραιών ακολουθούνται τα εξής: Α. Πριν την εγκατάσταση κατασκευής κεραίας ή τροποποίηση υφιστάμενης κατασκευής κεραίας, ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει ολοκληρωμένο φάκελο, μέσω Συστήματος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ). Ο ολοκληρωμένος φάκελος χαρακτηρίζεται ως πλήρης, εφόσον περιλαμβάνει τις κάτωθι αιτήσεις/μελέτες: α) Αίτηση προς την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (Υ.Π.Α.) σχετικά με την ασφάλεια της αεροπλο?ας. β) Αίτηση για χορήγηση δικαιωμάτων χρήσης ραδιοσυχνοτήτων ή αποδεικτικό νόμιμης χρήσης των συχνοτήτων εκπομπής και λήψης όπως αναφορά σχετικών Αποφάσεων χορήγησης δικαιωμάτων της Ε.Ε.Τ.Τ. ή αναφορά σε διατάξεις εξαίρεσης από την εν λόγω υποχρέωση, στις οποίες υπάγεται ο αιτών. γ) Μελέτη Ραδιοεκπομπών για την έκδοση θετικής Γνωμάτευσης της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.). δ) Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή κατά περίπτωση αίτηση υπαγωγής στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης. ε) Μελέτη για την τοποθέτηση των σχετικών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις. στ) Αιτήσεις που πιθανόν απαιτούνται κατά περίπτωση, κατά δήλωση του αιτούντα. ζ) Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 για την πληρότητα του φακέλου … Γ. Η Ε.Ε.Τ.Τ., μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από την ηλεκτρονική υποβολή του ολοκληρωμένου φακέλου του ανωτέρω στοιχείου Α΄: α) Εκδίδει Άδεια Κατασκευής Κεραίας, εφόσον έχουν εκδοθεί όλες οι απαιτούμενες εγκρίσεις από τις αρμόδιες Υπηρεσίες και προβαίνει στη δημοσιοποίηση στον οικείο δικτυακό τόπο του περιεχομένου του ολοκληρωμένου φακέλου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ανωτέρω στοιχείο Α΄. β) Εκδίδει Πιστοποιητικό Πληρότητας του υποβληθέντος φακέλου και προβαίνει στη δημοσιοποίηση στον οικείο δικτυακό τόπο του περιεχομένου του ολοκληρωμένου φακέλου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ανωτέρω στοιχείο Α΄, κατόπιν ελέγχου πληρότητας και με την προϋπόθεση σύμφωνης γνώμης της Ε.Ε.Α.Ε. και της Υ.Π.Α. καθώς και χορήγησης δικαιωμάτων χρήσης συχνοτήτων από την Ε.Ε.Τ.Τ.. Το εν λόγω Πιστοποιητικό καταργείται όταν εκδοθεί η κατά το παρόν στοιχείο Γ, σημείο Α΄, Άδεια Κατασκευής Κεραίας. γ) Απορρίπτει την αίτηση σε περίπτωση που υπάρχει τουλάχιστον μία οριστική αιτιολογημένη απόρριψη από τις αρμόδιες Υπηρεσίες και δεν εκκρεμεί κατά της απορριπτικής απόφασης προσφυγή ενώπιον διοικητικής αρχής του κατόχου της κατασκευής κεραίας. [όπως η υποπερ. γ΄ αντικαταστάθηκε με το άρθρο 60 παρ. 15 του ν. 4313/2014, Α΄ 261] Δ. … Ζ. …». Εξάλλου, στον Κανονισμό Αδειών Κατασκευών Κεραιών στην Ξηρά (661/2/19.7.2012 απόφαση Ε.Ε.Τ.Τ., Β΄ 2529/17.9.2012) ορίζεται, στο άρθρο 3 παρ. 1, ότι: «1. Για την εγκατάσταση και λειτουργία κάθε κατασκευής κεραίας που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος απαιτείται η έκδοση άδειας από την Ε.Ε.Τ.Τ. …», στο άρθρο 5 ότι: «Α. Για την αδειοδότηση των κατασκευών κεραιών των σταθερών σταθμών ξηράς, ισχύουν τα ακόλουθα: 1. Πριν την εγκατάσταση νέας κατασκευής κεραίας, ο αιτών υποβάλλει ολοκληρωμένο φάκελο αποκλειστικά μέσω του Συστήματος Ηλεκτρονικής Υποβολής Αιτήσεων (ΣΗΛΥΑ) … 4. Πριν την υποβολή του ολοκληρωμένου φακέλου ο αιτών υποχρεούται να εξασφαλίσει ότι ο φάκελος περιέχει όλες τις απαιτούμενες αιτήσεις/μελέτες, ότι αυτές είναι πλήρεις, δεν περιέχουν λάθη και δεν παρουσιάζουν αντιφάσεις μεταξύ τους … 9. Η ΕΕΤΤ απορρίπτει την αίτηση για Άδεια Κατασκευής Κεραίας με αιτιολογημένη απόφασή της εφόσον συντρέχει τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις: …» και στο άρθρο 15 ότι: «Στην περίπτωση παράβασης διατάξεων του παρόντος Κανονισμού, επιβάλλονται οι κυρώσεις που προβλέπονται στις διατάξεις του ν. 4070/2012. 2. … 3. Για τις περιπτώσεις που υπάγονται στην παρ. 7 του άρθρου 31 του Ν. 4053/2012 ολοκληρώνεται η διαδικασία επιβολής κυρώσεων, σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο κατά το χρόνο εγκατάστασης των σχετικών κατασκευών κεραιών και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις». Με το άρθρο 80 παρ. 1 περ. α΄ του προαναφερόμενου ν. 4070/2012 αντικαταστάθηκε η παρ. 5 του άρθρου 1 του ως άνω ν. 2801/2000, όπως είχε τροποποιηθεί με τα άρθρα 70 παρ. 1 του ν. 3431/2006 και 29 παρ. 11 του ν. 4053/2012, ορίστηκε δε ότι: «… Γ) Με απόφαση της Ε.Ε.Τ.Τ., μετά από τεχνική έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας, στους κατόχους κατασκευών κεραιών στην ξηρά: α) που δεν διαθέτουν άδεια ούτε πιστοποιητικό πληρότητας ή β) που διαθέτουν άδεια ή πιστοποιητικό πληρότητας φακέλου τα οποία έχουν εκδοθεί επί τη βάσει ψευδών, ανακριβών ή παραποιημένων στοιχείων επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο από δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ μέχρι και τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ …». Η αντικατασταθείσα ως άνω διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 1 του ν. 2801/2000, όπως είχε τροποποιηθεί με το άρθρο 70 παρ. 1 του ν. 3431/2006, προέβλεπε ευνοϊκότερο πλαίσιο διοικητικού προστίμου από επτακόσια πενήντα (750) μέχρι δεκαεννέα χιλιάδες (19.000) ευρώ. Με το άρθρο 31 του ν. 4053/2012, στο οποίο αναφέρεται το άρθρο 15 παρ. 3 του ως άνω Κανονισμού Αδειών Κατασκευών Κεραιών στην Ξηρά, ορίστηκε ότι: «1. … 2. Οι ως άνω κάτοχοι των κατασκευών κεραιών για τις οποίες: α) υπάρχει μελέτη ραδιοεκπομπών κεραίας για την οποία έχει χορηγηθεί σύμφωνη γνώμη της Ε.Ε.Α.Ε. ένα (1) μήνα τουλάχιστον πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και β) έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην αρμόδια υπηρεσία πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος ή έχουν υπαχθεί στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία και γ) έχει υποβληθεί αίτηση για κατασκευή κεραίας στην Ε.Ε.Τ.Τ. πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος, οφείλουν να εξασφαλίσουν τις προβλεπόμενες άδειες εντός είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος. Η εν λόγω προθεσμία είναι αποκλειστική … 7. Για τις μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος μη αδειοδοτημένες εγκατεστημένες κατασκευές κεραιών, για τις οποίες έχει ήδη είτε υποβληθεί σχετική καταγγελία στην Ε.Ε.Τ.Τ. είτε αυτεπαγγέλτως διαπιστωθεί η ύπαρξή τους, ολοκληρώνεται η διαδικασία επιβολής κυρώσεων σύμφωνα με το ισχύον κατά το χρόνο εγκατάστασής τους νομικό πλαίσιο και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες σε αυτό κυρώσεις». Περαιτέρω, η ανωτέρω παράγραφος 7 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 58 παρ. 2 του ν. 4146/2013 (Α΄ 90/18.4.2013) ως εξής: «Για τις μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος μη αδειοδοτημένες εγκατεστημένες κατασκευές κεραιών, για τις οποίες έχει ήδη είτε υποβληθεί σχετική καταγγελία στην Ε.Ε.Τ.Τ. είτε αυτεπαγγέλτως διαπιστωθεί η ύπαρξή τους, ολοκληρώνεται η διαδικασία επιβολής κυρώσεων σύμφωνα με το ισχύον κατά το χρόνο εγκατάστασής τους νομικό πλαίσιο και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες σε αυτό κυρώσεις. Η κατεδάφιση κατασκευών κεραιών αναστέλλεται μέχρι το πέρας της προθεσμίας των παραγράφων 2 και 3 του παρόντος άρθρου».

Στη συνέχεια, το άρθρο 31 του ν. 4053/2012 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 126 του ν. 4249/2014 (Α΄ 73/24.3.2014) ως εξής: «1. … 2. Οι κάτοχοι των ως άνω κατασκευών κεραιών: α) για τις οποίες υπάρχει μελέτη ραδιοεκπομπών κεραίας για την οποία έχει χορηγηθεί σύμφωνη γνώμη της Ε.Ε.Α.Ε. ένα (1) μήνα τουλάχιστον πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και έχει υποβληθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην αρμόδια υπηρεσία πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος ή έχουν υπαχθεί στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία, υπό την προϋπόθεση ότι έχει υποβληθεί αίτηση για κατασκευή κεραίας στην Ε.Ε.Τ.Τ. πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος ή β) … οφείλουν, μέχρι τις 30.4.2014 να συμπληρώσουν το φάκελο της αίτησης για τη χορήγηση της άδειας κατασκευής κεραίας από την Ε.Ε.Τ.Τ. με αντίγραφα όλων των αιτήσεων, που έχουν υποβάλλει στις αρμόδιες υπηρεσίες, για την έκδοση των απαραίτητων δικαιολογητικών. 3. Οι κάτοχοι των ως άνω κατασκευών κεραιών οφείλουν να υποβάλουν στην Ε.Ε.Τ.Τ. όλα τα απαιτούμενα για την έκδοση της άδειας δικαιολογητικά, που η έκδοση τους εκκρεμεί στις αρμόδιες Υπηρεσίες, εντός δεκαοκτώ (18) μηνών από τη λήξη της ως άνω προθεσμίας, ήτοι μέχρι τις 30.10.2015 … 7. Για τις μη αδειοδοτημένες εγκατεστημένες κατασκευές κεραιών, για τις οποίες υποβλήθηκε σχετική καταγγελία στην Ε.Ε.Τ.Τ. ή διαπιστώθηκε αυτεπαγγέλτως η ύπαρξη τους, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου, ολοκληρώνεται η διαδικασία επιβολής κυρώσεων, σύμφωνα με το ισχύον κατά το χρόνο εγκατάστασής τους νομικό καθεστώς και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες σε αυτό κυρώσεις, πλην της κατεδάφισής τους. Για τις εν λόγω κατασκευές κεραιών εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 4 του παρόντος άρθρου». Τέλος, η προθεσμία του άρθρου 31 παρ. 3 του ν. 4053/2012 παρατάθηκε, αρχικώς, με το άρθρο 78 του ν. 4427/2016 (Α΄ 188) μέχρι τις 30.9.2017 και, ακολούθως, με την 68262/1368/Φ1/9.10.2017 απόφαση του Υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης (Β΄ 3767), η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του ανωτέρω άρθρου 78 του ν. 4427/2016, μέχρι τις 31.3.2018.

6. Επειδή, με το ν. 4053/2012 αναμορφώθηκε, κατά τα εκτιθέμενα στην οικεία αιτιολογική έκθεση, το καθεστώς αδειοδότησης κατασκευών κεραιών προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι καθυστερήσεις που προκλήθηκαν κατά τη διαδικασία χορήγησης των σχετικών αδειών. Προβλέφθηκε, με την παρ. 2 του άρθρου 31 του νόμου αυτού, ότι οι κάτοχοι κατασκευών κεραιών που πληρούν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις [μελέτη ραδιοεκπομπών κεραίας για την οποία έχει χορηγηθεί σύμφωνη γνώμη της Ε.Ε.Α.Ε. ένα (1) μήνα πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου, υποβολή μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου ή υπαγωγή σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, υποβολή αίτησης για την κατασκευή κεραίας στην Ε.Ε.Τ.Τ. πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου] δύνανται, εντός χρονικού διαστήματος είκοσι τεσσάρων μηνών (24) από τη θέση σε ισχύ του εν λόγω νόμου (7.3.2012), να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες άδειες, μέχρι δε την πάροδο του διαστήματος αυτού οι κατασκευές θεωρούνται ως νομίμως λειτουργούσες. Η ευνοϊκή αντιμετώπιση των εν λόγω μη εισέτι αδειοδοτημένων κατασκευών συμπληρώθηκε με την πρόβλεψη ολοκλήρωσης της διαδικασίας επιβολής κυρώσεων σύμφωνα με το καθεστώς που ίσχυε όχι κατά το χρόνο έκδοσης της πράξης, με την οποία επιβάλλεται η κύρωση, αλλά εκείνο του χρόνου εγκατάστασής τους, με την προϋπόθεση, όμως, ότι έχει υποβληθεί για αυτές σχετική καταγγελία στην Ε.Ε.Τ.Τ. ή έχει αυτεπαγγέλτως διαπιστωθεί η ύπαρξή τους πριν από τη δημοσίευση του ν. 4053/2012 (7.3.2012). Η υπαγωγή, δηλαδή, στο προγενέστερο – και ευμενέστερο από την άποψη του πλαισίου επιβολής προστίμου – καθεστώς κυρώσεων, η διαδικασία για την επιβολή των οποίων «ολοκληρώνεται» εκ των υστέρων, προϋποθέτει προηγούμενη έναρξη της οικείας διαδικασίας επιβολής κυρώσεων με έναν τουλάχιστον από τους δύο τρόπους που διαγράφονται περιοριστικώς στην εν λόγω μεταβατική και, ως εκ τούτου, στενώς ερμηνευτέα διάταξη, η κίνηση δε της διαδικασίας αυτής με έναν από τους δύο συγκεκριμένους τρόπους πρέπει να έχει χωρήσει μέχρι τις 7.3.2012, δηλαδή μέχρι το αντικειμενικό χρονικό σημείο δημοσίευσης του ν. 4053/2012. Εξάλλου, οι προϋποθέσεις υπαγωγής των ως άνω κατασκευών στο καθεστώς επιβολής κυρώσεων που ίσχυε κατά το χρόνο εγκατάστασής τους δεν μεταβλήθηκαν με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 58 του ν. 4146/2013, με την οποία αντικαταστάθηκε η διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 31 του ν. 4053/2012, δεδομένου ότι αυτή απέβλεψε στη θέσπιση και μόνον συμπληρωματικής ρύθμισης ως προς την αναστολή κατεδάφισης των κατασκευών μέχρι το πέρας της προθεσμίας των είκοσι τεσσάρων (24) μηνών που προέβλεψε, κατά τα ανωτέρω, ο ν. 4053/2012. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν μεταβλήθηκαν ούτε με τη διάταξη του άρθρου 126 του ν. 4249/2014, με την οποία αντικαταστάθηκε εκ νέου η διάταξη του άρθρου 31 του ν. 4053/2012. Και τούτο διότι η νεώτερη αυτή ρύθμιση αποσκοπεί, κυρίως, στην παράταση, έως τις 30.10.2015 (ήδη έως τις 31.3.2018), της προθεσμίας για τη νομιμοποίηση των κεραιών που λειτουργούσαν στις 7.3.2012, υπό τις προϋποθέσεις που έθεσε, κατά βάση, ο ν. 4053/2012, και όχι στη διεύρυνση του χρονικού πεδίου εφαρμογής του μεταβατικού καθεστώτος επιβολής κυρώσεων του άρθρου 31 παρ. 7 του ν. 4053/2012 (7.3.2012) μέχρι τη δημοσίευση του ν. 4249/2014 (24.3.2014).
7. Επειδή, με την αναιρεσιβαλλομένη έγιναν δεκτά τα ακόλουθα: Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, με αναφορά της το Φεβρουάριο του έτους 2016, έθεσε υπ’ όψιν της Διαρκούς Επιτροπής Ακροάσεων της Ε.Ε.Τ.Τ. την 520/31368π.ε.2015/16.2.2016 απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ε.π.ο.) που εξέδωσε ο Γενικός Γραμματέας της, επέχουσα, κατά το ν. 2801/2000, θέση τεχνικής έκθεσης, από την οποία προέκυπτε ότι η αναιρεσείουσα είχε προβεί στην εγκατάσταση κατασκευής κεραίας κινητής τηλεφωνίας στη θέση «..», Κοινότητας Συκέας Δήμου ..της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας, ήδη από το Φεβρουάριο του έτους 2016. Ακολούθως, η Ε.Ε.Τ.Τ. αποφάσισε, με το ΑΠ 20209/1.5.2016 έγγραφο του Αντιπροέδρου της, τη διεξαγωγή ακρόασης επί της υποβληθείσας ως άνω αναφοράς, επιδόθηκε δε στην αναιρεσείουσα, στις 9.6.2016, η 13071/Φ.391/9.6.2016 σχετική πράξη. Στο πλαίσιο διεξαγωγής της ακρόασης, η αναιρεσείουσα κατέθεσε υπόμνημα στην Ε.Ε.Τ.Τ., με το οποίο ισχυρίσθηκε ότι η λειτουργία της επίμαχης κεραιοκατασκευής, η οποία, κατά τους ισχυρισμούς της, είναι εγκατεστημένη στην εν λόγω θέση προ της 7ης.3.2012, εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, με την παροχή κάλυψης στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου.., εν πάση δε περιπτώσει προέβη η ίδια σε αποκατάσταση της νομιμότητας, με την απενεργοποίηση των επίμαχων συχνοτήτων. Περαιτέρω, προέβαλε ότι για τον εν λόγω σταθμό έχουν εκδοθεί το Δ3/Δ/44229/10733/25.11.2009 έγγραφο της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, οι Μ.ι/411/1657/3.12.2002, Μ.ι/411/1674/05.5.2010, και Μ.ι/411/1287/7.7.2015 θετικές γνωματεύσεις της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, τα ../17.2.2015, ../14.5.2015 έγγραφα της Υπηρεσίας Δόμησης Δήμου .. καθώς και η ανωτέρω 520/31368 π.ε.2015/16.2.2016 ε.π.ο., και ότι προέβη στην κατάθεση στην Ε.Ε.Τ.Τ. της ΣΗΛΥΑ ../26.2.2015 αίτησης για χορήγηση άδειας κατασκευής κεραίας (αρ. σταθμού:..). Τέλος, ισχυρίστηκε ότι με την από 25.11.2009 αίτησή της προς την Ε.Ε.Τ.Τ. είχε ζητήσει τη χορήγηση σχετικής άδειας. Περαιτέρω, τέθηκαν υπ’ όψιν της Διαρκούς Επιτροπής Ακροάσεων το πόρισμα της διενεργηθείσης, στις 25.8.2016, αυτοψίας από το αρμόδιο Γραφείο της Ε.Ε.Τ.Τ., με το οποίο διαπιστώθηκε ότι η αναιρεσείουσα είχε διακόψει τη λειτουργία της κεραιοκατασκευής, καθώς και το γεγονός της απόρριψης της προαναφερόμενης από το έτος 2009 αίτησής της με την 14173/Φ.610/1.12.2014 απόφαση του Αντιπροέδρου αυτής. Η Ε.Ε.Τ.Τ., με την 785/12/3.11.2016 απόφασή της, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προσφεύγουσα είχε υποπέσει στην παράβαση του άρθρου 1 παρ. 5 του ν. 2801/2000, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 80 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4070/2012, με την αιτιολογία ότι προέβη, χωρίς την απαιτούμενη κατά νόμο άδεια, στην εγκατάσταση και λειτουργία κατασκευής κεραίας κινητής τηλεφωνίας στην ως άνω θέση, επέβαλε δε, για την εν λόγω παράβαση, πρόστιμο ύψους 55.000 ευρώ καθώς, όπως βεβαιώνεται, υπήρξε μερική αποκατάσταση της νομιμότητας. Την απόφαση αυτή προσέβαλε η αναιρεσείουσα με προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, κατά το άρθρο 67 παρ. 1 του ν. 3431/2006, προέβαλε δε ότι, εφόσον η κεραία είχε εγκατασταθεί προ της ισχύος του ν. 4070/2012, έπρεπε να εφαρμοσθεί η μεταβατική διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 31 του ν. 4053/2012. Το δικάσαν δικαστήριο δέχθηκε ότι δεν τυγχάνει εφαρμογής η εν λόγω – ευνοϊκή ως προς το καθεστώς επιβολής προστίμων – μεταβατική διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 31 του ν. 4053/2012 για τις μέχρι τη δημοσίευση του νόμου αυτού μη αδειοδοτημένες εγκατεστημένες κατασκευές κεραιών, δεδομένου ότι για την εφαρμογή της απαιτείται είτε να είχε υποβληθεί γι’ αυτές σχετική καταγγελία στην Ε.Ε.Τ.Τ. είτε να είχε διαπιστωθεί αυτεπαγγέλτως η ύπαρξή τους από την αρμόδια προς τούτο Επιτροπή, ήτοι να είχε ξεκινήσει η διαδικασία ελέγχου για την επιβολή των σχετικών κυρώσεων πριν από τη δημοσίευση του εν λόγω νόμου (7.3.2012). Οι προϋποθέσεις αυτές δεν συνέτρεξαν εν προκειμένω, δεδομένου ότι η διαπίστωση έλαβε χώρα το Φεβρουάριο του έτους 2016, τα προσκομισθέντα εκ μέρους της αναιρεσείουσας ιδιωτικά έγγραφα (βεβαίωση της εταιρείας «..») δεν αποδεικνύουν άνευ άλλου το χρόνο εγκατάστασης του επίμαχου σταθμού, από τις σχετικές δε εκθέσεις αυτοψίας της Ε.Ε.Α.Ε. δεν προκύπτει ότι η εν λόγω κατασκευή είχε εγκατασταθεί και λειτουργούσε σε προγενέστερο της διαπίστωσης χρόνο. Εξ άλλου, με την αναιρεσιβαλλομένη έγινε δεκτό ότι οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου και δη της χρηστής διοίκησης δεν δύνανται να εφαρμοστούν όταν ο νόμος ορίζει ρητά το αντίθετο, στην παρούσα δε περίπτωση ο νομοθέτης θέλησε να εφαρμοστεί το προηγούμενο επιεικέστερο νομικό καθεστώς μόνο για τις εκκρεμείς ενώπιον της Ε.Ε.Τ.Τ., κατά το χρόνο έναρξης της ισχύος του, υποθέσεις επιβολής κυρώσεων, για κατασκευή και λειτουργία κεραιών χωρίς άδεια, για τις οποίες, και μόνο, στη συνέχεια, με συνεχείς νομοθετικές παρεμβάσεις δόθηκαν περαιτέρω παρατάσεις, προκειμένου να υπάρξει ικανοποιητικός χρόνος συμμόρφωσης προς το νέο καθεστώς αδειοδότησης. Για τον ίδιο λόγο δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην επίδικη υπόθεση και το καθεστώς του νεώτερου νόμου 4249/2014, εφόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις. Με τις σκέψεις αυτές το δικάσαν δικαστήριο, εκτιμώντας τις συγκεκριμένες περιστάσεις, έκρινε ότι στοιχειοθετείται η παράβαση και ότι το επιβληθέν πρόστιμο των 55.000 ευρώ είναι εύλογο και προσήκον, απέρριψε δε την ασκηθείσα προσφυγή.
8. Επειδή, προβάλλεται ότι η συσταλτική κρίση της αναιρεσιβαλλομένης, κατά την οποία προϋπόθεση για την υπαγωγή στο προγενέστερο ευμενές καθεστώς κυρώσεων αποτελεί η έναρξη διαδικασίας επιβολής κυρώσεων πριν από τη δημοσίευση του ν. 4053/2012 (7.3.2012), εξηνέχθη κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία και πλημμελή εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων. Κατά την αντίληψη της αναιρεσείουσας, το μεταβατικό καθεστώς του άρθρου 31 παρ. 7 του ν. 4053/2012, όπως η ρύθμιση αυτή αντικαταστάθηκε, διαδοχικά, με τα άρθρα 58 παρ. 2 του ν. 4146/2013 και 126 του ν. 4249/2014, καταλαμβάνει κατά χρόνο τις μη αδειοδοτημένες κατασκευές, των οποίων η ύπαρξη διαπιστώθηκε είτε κατόπιν υποβολής σχετικής καταγγελίας προς την Ε.Ε.Τ.Τ. είτε αυτεπαγγέλτως από τη Διοίκηση μέχρι τη δημοσίευση του τελευταίου αυτού νόμου (24.3.2014). Υποστηρίζει εξ άλλου η αναιρεσείουσα ότι η υποβολή της από 25.11.2009 αιτήσεώς της προς την Ε.Ε.Τ.Τ. για τη χορήγηση άδειας επιτρέπει τη συναγωγή τεκμηρίου γνώσης εκ μέρους της Ε.Ε.Τ.Τ. ως προς το χρόνο εγκατάστασης της κεραίας προ του ν. 4053/2012, ο χρόνος δε της εγκατάστασης αποδεικνύεται και από τη σχετική βεβαίωση της εταιρείας «….» που προσκόμισε κατά τη διοικητική διαδικασία ακρόασης και την πρωτοβάθμια δίκη. Ως εκ τούτου, η επίδικη κατασκευή, προϋφιστάμενη του ν. 4053/2012, ενέπιπτε, εν πάση περιπτώσει, στο ευνοϊκό μεταβατικό καθεστώς κυρώσεων του χρόνου εγκατάστασής της. Προς θεμελίωση του παραδεκτού του λόγου, κατά το άρθρο 53 παρ. 3 του π.δ. 18/1989, διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας για το ανωτέρω νομικό ζήτημα. Ο ισχυρισμός αυτός είναι βάσιμος, διότι, κατά το χρόνο άσκησης της κρινόμενης αίτησης, δεν υπήρχε, πράγματι, νομολογία του Δικαστηρίου που να επιλύει το ως άνω ζήτημα. Επομένως, ο λόγος προβάλλεται παραδεκτώς. Είναι, όμως, απορριπτέος ως αβάσιμος. Και τούτο διότι, κατά την έννοια των εφαρμοστέων διατάξεων, η εν προκειμένω κρίσιμη διαδικασία επιβολής κυρώσεων σε βάρος της αναιρεσείουσας δεν είχε ξεκινήσει πριν από τις 7.3.2012 αλλά κινήθηκε το πρώτον το Φεβρουάριο του έτους 2016, δηλαδή μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4053/2012, με την υποβολή στη Διαρκή Επιτροπή Ακροάσεων της Ε.Ε.Τ.Τ. από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας της ανωτέρω ε.π.ο., από την οποία προέκυπτε η εγκατάσταση της επίμαχης κεραίας κατά τη χρονική εκείνη περίοδο. Τα πραγματικά αυτά περιστατικά, σε συνδυασμό με το μη αμφισβητούμενο γεγονός της λειτουργίας της κεραίας χωρίς άδεια, καθιστούν, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, εφαρμοστέο το εφεξής θεσπισθέν πάγιο καθεστώς κυρώσεων του άρθρου 1 παρ. 5 του ως άνω ν. 2801/2000, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 80 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4070/2012. Ο προβαλλόμενος δε λόγος, καθ’ ό μέρος αμφισβητείται με αυτόν η κρίση, ως προς το χρόνο εγκατάστασης της κεραίας, που εξέφερε το δικάσαν δικαστήριο κατ’ εκτίμηση των αποδεικτικών στοιχείων, είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος. Τούτο δε ανεξαρτήτως ότι ούτε από την υποβολή της ανωτέρω από 25.11.2009 αίτησης, η οποία, μάλιστα, απορρίφθηκε με την 14173/Φ.610/1.12.2014 απόφαση του Αντιπροέδρου της Ε.Ε.Τ.Τ., συνάγεται τεκμήριο αυτεπάγγελτης διαπίστωσης εκ μέρους της εν λόγω Αρχής περί της τυχόν υπάρξεως της εγκατάστασης προ του ν. 4053/2012 και, κατά μείζονα λόγο, αρξαμένης διαδικασίας επιβολής κυρώσεων εφόσον, άλλωστε, η υποβολή αίτησης για χορήγηση άδειας προϋποθέτει, κατ’ αρχήν, μη υπάρχουσα μέχρι τότε εγκατάσταση, ούτε η βεβαίωση που συνέταξε ιδιώτης συνδέεται με έναρξη τέτοιας διαδικασίας πριν από το χρονικό αυτό σημείο. Με τα δεδομένα αυτά, η σχετική κρίση του δικάσαντος δικαστηρίου είναι νόμιμη και πρέπει να απορριφθούν τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από την αναιρεσείουσα.
9. Επειδή, κατόπιν τούτων, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

Η με αριθμό 664/2019 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών έκρινε ως εξής:

Στην αγωγή τίθεται το γεγονός, ότι οι εναγόμενες εταιρίες παροχής υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας και μισθώτριες τμημάτων της υπό στοιχεία Ε-1 οριζόντιας ιδιοκτησίας του πέμπτου πάνω από την πυλωτή ορόφου με την ανήκουσα σε αυτήν αποκλειστική χρήση ακάλυπτου τμήματος του δώματος έχουν εγκαταστήσει και λειτουργούν σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας και κεραίες εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων διαταράσσοντας, υπό τις αναλυτικά (στην αγωγή) αναφερόμενες περιστάσεις το δικαίωμα πραγματικής δουλείας υπέρ των λοιπών οριζόντιων ιδιοκτησιών της ίδιας οικοδομής κυριότητας των εναγόντων, Ως εκ τούτου οι παραπάνω εναγόμενες νομιμοποιούνται παθητικώς για την ενάσκηση κατ’ αυτών της ένδικης αγωγής ομολογήσεως δουλείας από τους ενάγοντες – κυρίους των οριζόντιων ιδιοκτησιών υπέρ των οποίων η δουλεία (και άρα νομιμοποιούμενους ενεργητικώς), όσα δε αντίθετα επικαλείται η εκκαλούσα της υπό στοιχείο β έφεσης με το δεύτερο λόγο είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1132 παρ. 1 εδ. τελευτ. και 914 ΑΚ συνάγεται ότι η παράνομη και υπαίτια προσβολή του δικαιώματος δουλείας συνιστά αδικοπραξία, που γεννά αξίωση αποζημίωσης υπέρ του δικαιούχου, ο οποίος υπέστη ζημία (ΑΠ 462/2017, ΝΟΜΟΣ και 914/2005, ΕλΔνη 2005, 1468). Εν προκειμένω, στη σωρευόμενη στο ίδιο δικόγραφο αγωγή περί αδικοπραξίας διαλαμβάνονται, όπως επιβάλλεται από τη διάταξη του άρθρου 216 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ με σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά, που τη θεμελιώνουν στις διατάξεις του νόμου και δικαιολογούν την άσκησή της από τους ενάγοντες κατά των εναγομένων.

Από την εκτίμηση όλων των εγγράφων που επικαλούνται και προσκομίζουν οι ενάγοντες, τα οποία λαμβάνονται υπ’ όψιν είτε ως αυτοτελή αποδεικτικά μέσα είτε προς συναγωγή εξ αυτών δικαστικών τεκμηρίων (μεταξύ τούτων και εκείνα/ που προσκομίζονται/ παραδεκτά κατ’ αρθρο 529 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ, το πρώτον στην έκκλητη δίκη) και των διαδικαστικών εγγράφων, που επικαλούνται και προσκομίζουν οι εναγόμενοι, των φωτογραφιών, που επικαλούνται και προσκομίζουν οι ενάγοντες, η γνησιότητα των οποίων δεν αμφισβητείται (άρθρα 444 αρ. 3, 448 § 2, 457 § 4 ΚΠολΔ), των υπ’ αριθμ. 149,150,151,152/5-1-2017 ένορκων βεβαιώσεων ενώπιον της Ειρηνοδίκη Αθηνών, …, που επικαλούνται και προσκομίζουν οι ενάγοντες για τη λήψη των οποίων τηρήθηκαν οι νόμιμες διατυπώσεις των άρθρων 421 και 422 παρ. 1 Κ.Πολ.Δ., δηλαδή η εμπρόθεσμη και νομότυπη (προηγούμενη) κλήτευση των εναγομένων να παραστούν, και από όλη τη διαδικασία αποδείχτηκαν τα παρακάτω:

Οι ενάγοντες είναι ιδιοκτήτες χωριστών και διακεκριμένων ιδιοκτησιών (διαμερισμάτων) της πολυώροφης οικοδομής που βρίσκεται στο Χαλάνδρι Αττικής … με την ανήκουσα σε αυτήν αποκλειστική χρήση ακάλυπτου τμήματος του δώματος της άνω πολυκατοικίας, επιφάνειας περίπου 130 τ.μ., και της πρώτης εναγομένης, εκμισθώθηκε στην τελευταία το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης τμήματος του ως άνω διαμερίσματος, εμβαδού του εκμισθωθέντος χώρου 5,5 τ.μ. περίπου, καθώς και τμημάτων εξωτερικών χώρων εμβαδού 2 τ.μ. στο ανήκον στο ανωτέρω διαμέρισμα κατ’ αποκλειστική χρήση δώμα της άνω πολυκατοικίας, προκειμένου να τοποθετηθούν στους χώρους αυτούς σύστημα κεραιών, αντικεραυνική προστασία, ηλεκτρονικά και κλιματιστικά μηχανήματα, για να εγκατασταθεί και λειτουργήσει σταθμός βάσης κινητής τηλεφωνίας.

Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι περί τον Ιούνιο του έτους 2011 έκαστη των εναγόμενων έθεσε σε λειτουργία σταθμό βάσης κινητής τηλεφωνίας στον ως άνω μισθωμένο χώρο του δώματος της επίδικης πολυκατοικίας, εγκαθιστώντας ενσωματωμένες κεραίες (μεταλλικούς ιστούς σωληνωτής διατομής)… Στον όρο 4 VI του ανωτέρω κανονισμού προβλέπεται ότι «VI. Ο κύριος εκάστης διηρημένης ιδιοκτησίας έχει προς ταύτην πάντα τα εις τον απόλυτον και αποκλειστικό κύριον, ανήκοντα…δικαιώματα, εφόσον η άσκησις αυτών δεν αντίκειται εις τα κειμένας διατάξεις Νόμων και τον παρόντα Κανονισμόν, δεν παρακωλύει την άσκησιν των ομοίων δικαιωμάτων των λοιπών ιδιοκτητών, δεν παρενοχλεί ουδέ διαταράσσει την ησυχίαν αυτών, ενώ στον όρο 5 στοιχ. I του ανωτέρω κανονισμού ορίζεται ότι «Έκαστος των συνιδιοκτητών δύναται ν’ ασκή τα εκ του Νόμου και του παρόντος Κανονισμού δικαιώματα του, ενοικών ο ίδιος εν τη διηρημένη ιδιοκτησία του, εκμισθών ταύτην ή παραχωρών ….την χρήσιν αυτής εις τρίτον υπό τους κατωτέρω περιορισμούς. I. Επιτρέπεται η χρησιμοποίησις διηρημένης ιδιοκτησίας ως Γραφείου ή ως ατελιέ (π.χ. Οίκου ραπτικής) ή κομμωτηρίου, εφ’ όσον εις τας ανωτέρω περιπτώσεις δεν δημιουργείται μεγάλη κίνησις προσώπων, θόρυβος και εν γένει όχλησις των λοιπών συνιδιοκτητών και εφ’ όσον η τοιαύτη χρησιμοποίησις είναι ευπρεπής και ανάλογος προς την θέσιν και εμφάνισιν της πολυκατοικίας και τον κύριον προορισμόν αυτής ως πολυκατοικίας. Επιτρέπεται η χρήσις των αποθηκών του υπογείου ορόφου ως εργαστηρίων και καταστημάτων και συνεργείων πάσης φύσεως. Προς αποτροπήν οιασδήποτε αμφιβολίας ή αμφισβητήσεως, διευκρινίζεται ότι απαγορεύεται η χρησιμοποίησις των διαμερισμάτων και λοιπών εν γένει αυτοτελών χώρων, ως χορευτικών κέντρων, σχολείων, ξενοδοχείων, ωδείων, χοροδιδασκαλείων ή διδασκαλείων ρυθμικής και γυμναστικής, χαρτοπαικτικών λεσχών, ιατρείων αφροδισίων νοσημάτων ή λοιμωδών νόσων, τόπων εταιρισμού γυναικών έστω και κατά μόνας, Γραφείου Κηδειών και εν γένει πάσα χρήσις θέτουσα εν κινδύνω την ασφάλειαν της πολυκατοικίας, παραβλάπτουσα την ησυχίαν των ενοίκων αυτής, προκαλούσα ασυνήθεις θορύβους, δυσοσμίας, εκπέμπουσα καπνούς και αναθυμιάσεις ή αντικείμενη εις τους νόμους, τας Αστυνομικός διατάξεις και τα χρηστά ήθη ή παραβλάπτουσα την ησυχίαν, την ασφάλειαν των ενοίκων της πολυκατοικίας ή μη συμβιβαζόμενη προς την οικογενειακή ηθικήν και κοινωνικήν τάξιν και ευπρέπειαν». Στον όρο δε 7 παρ. 1 του ανωτέρω κανονισμού ορίζεται ότι «1. Έκαστος κύριος διηρημένης ιδιοκτησίας εκμισθών ή καθ’ οιονδήποτε τρόπον παραχωρών την χρήσιν αυτής εις οιονδήποτε τρίτον, δέον όπως ρητώς και σαφώς υποχρεοί τον τρίτον τούτον δια σχετικής εγγράφου πάντοτε μεταξύ αυτών συμφωνίας, να συμμορφούται ανελλιπώς και άνευ αντιρρήσεως προς πάντας του όρους του παρόντος Κανονισμού επί ποινή εξώσεως αυτού….Ο όρος αυτός είναι υποχρεωτικός δια τον κύριον της διηρημένης ιδιοκτησίας και υποχρεοί και τον τρίτον, τον ποιούμενο χρήσιν αυτής ακόμη και εις περίπτωσην παραλείψεως ρητής μνείας εις την συμφωνία των». Δια του ανωτέρω κανονισμού πολυκατοικίας, ο οποίος σημειωτέον στις μεταξύ των συνιδιοκτητών σχέσεις έχει ισχύ νόμου και επίσης δεσμεύει και τους τρίτους μισθωτές εγκύρως, σύμφωνα με όσα διαλαμβάνονται στη μείζονα σκέψη, τίθενται περιορισμοί και απαγορεύσεις ως προς την χρήση των κοινών πραγμάτων, καθώς και των αντικειμένων των αποκλειστικών κυριοτήτων, οι οποίοι περιορισμοί φέρουν χαρακτήρα πραγματικής δουλείας σύμφωνα με το άρθρο 13 ν. 3741/1929 (βλ. και άρθρο 1 στοιχ. II του κανονισμού). Ειδικότερα, ο όρος 5 παρ. I, ο οποίος είναι σαφής ως προς την αποτυπωθείσα βούληση των συμβαλλομένων και άρα δεν υφίσταται ανάγκη προσφυγής στους ερμηνευτικούς κανόνες των δικαιοπραξιών (άρθρα 173, 200ΑΚ) απαγορεύει την χρήση των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας ως επαγγελματικών χώρων (εν αντιθέσει με τις αποθήκες του υπογείου) εκτός από γραφείο, ατελιέ ή κομμωτήριο, εφόσον δια των ως άνω επιτρεπόμενων χρήσεων δεν προκαλείται θόρυβος, μεγάλη κίνηση προσώπων και δεν ενοχλούνται οι λοιποί συνιδιοκτήτες και επίσης η χρήση είναι ευπρεπής και ανάλογη της θέσης και εμφάνισης της πολυκατοικίας και επιπλέον, μεταξύ άλλων, απαγορεύει την χρήση, η οποία θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των ενοίκων της πολυκατοικίας διαταράσσει την ησυχία τους και αντίκειται στους νόμους και τις αστυνομικές διατάξεις. Όσα αντίθετα επικαλούνται οι εναγόμενες, κατόπιν εκτίμησης των ισχυρισμών τους ότι δεν έχει συσταθεί δικαίωμα δουλείας με το ως άνω περιεχόμενο υπέρ των εναγόντων και σε βάρος του μισθωμένου από αυτές ακινήτου είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Αποδεικνύεται, επομένως, ότι η παραχώρηση της χρήσης της υπό στοιχεία Ε-1 οριζόντιας ιδιοκτησίας και των τμημάτων του ανήκοντος κατ’ αποκλειστική χρήση σ’ αυτήν ακάλυπτου δώματος στις εναγόμενες για την εγκατάσταση και λειτουργία σταθμού βάσης κινητής τηλεφωνίας και κεραιών και η εκ μέρους των εναγομένων γενόμενη χρήση αυτών έλαβαν χώρα κατά παράβαση της παραγράφου I του άρθρου 5 του κανονισμού της πολυκατοικίας, δοθέντος, ότι δεν πρόκειται για τις επιτρεπόμενες επαγγελματικές χρήσεις των διαμερισμάτων που προβλέπει η παράγραφος αυτή (I του άρθρου 5) του κανονισμού (γραφείο, ατελιέ, κομμωτήριο κλπ ). Περαιτέρω, οι ενάγοντες προέβησαν σε έγγραφες διαμαρτυρίες και καταγγελίες προς τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Νομαρχία Αθηνών, Πολεοδομία και Δήμο Αγίας Παρασκευής, ΔΕΗ), συνεπεία των οποίων στις 10-12-2013 διενεργήθηκε αυτοψία στην τότε υφιστάμενη στο χώρο του δώματος ηλεκτρική εγκατάσταση από τους αρμόδιους υπαλλήλους της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Περιφερειακής Ενότητας Βορείου Τομέα Αθηνών της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης της Περιφέρειας Αττικής και συντάχθηκε η με αριθ. πρωτ. ./20-12-2013 έκθεση ελέγχου, που προσκομίζουν μετ’ επικλήσεως οι ενάγοντες και όπου αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα «…1.1. Ο χώρος δεν έχει δηλωθεί για την απαιτούμενη χρήση. Στην κατηγορία χώρου αναγράφεται ως χώρος οικίας ενώ από τον έλεγχό μας, προκύπτει ως επαγγελματικός χώρος με συστήματα υποστήριξης κινητής τηλεφωνίας… 1.2. Όσον αφορά στα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης, ο χώρος τροφοδοτείται με τριφασικό μετρητή τάσης …και όχι με μονοφασικό που αναφέρεται στην ΥΔΕ (υπεύθυνη δήλωση αδειούχου ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη) 220 V/1/50….3. Έκθεση παράδοσης. Ο ηλεκτρολογικός εξοπλισμός αλλά και οι χώροι που περιγράφονται στην έκθεση παράδοσης δεν αντιστοιχούν στην υπάρχουσα εγκατάσταση. Δεν υπάρχουν οι αναγραφόμενοι χώροι … Στον ελεγχόμενο χώρο είναι εγκατεστημένα μόνο μηχανήματα κεραιών κινητής τηλεφωνίας και κλιματιστική συσκευή … Στον οπτικό μας έλεγχο διαπιστώνουμε βασικές αποκλίσεις σε μέτρα προστασίας από ηλεκτροπληξία και από πυρκαγιά προερχόμενη από ηλεκτρικά αίτια/ έλλειψη δυνατότητας πρόσβασης και χειρισμών στον τρίτο πίνακα/ αλλά και άλλες ηλεκτρολογικές απαιτήσεις/ ενώ στο πρωτόκολλο ελέγχου που συνοδεύει την ΥΔΕ περιγράφεται όλα είναι καλό… 4.1. Μέτρα προστασίας από ηλεκτροπληξία και μέτρα προστασίας από πυρκαγιά : Σε κανένα πίνακα δεν υπάρχει διάταξη ΔΔΡ RCI)…Aπό τα αποτελέσματα που περιγράφηκαν στην παρούσα έκθεση ….προκύπτει ότι : Η ΥΔΕ (υπεύθυνη δήλωση εγκαταστάτη ηλεκτρολόγου) που έχει κατατεθεί δεν ανταποκρίνεται στην υπάρχουσα εγκατάσταση. Η ηλεκτρική ασφάλεια είναι ιδιαίτερα χαμηλή με ρίσκο για ηλεκτροπληξία και πυρκαγιά από ηλεκτρικά αίτια. Εντοπίζονται και περιγράφονται οι επικινδυνότητες, Δεν πληρούνται βασικές απαιτήσεις του ΚΕΗΕ και της ηλεκτρολογικής Νομοθεσίας/ όπως ισχύει σήμερα». Στις 12-6-2015 κατόπιν νέας καταγγελίας έγινε επανέλεγχος στην υπάρχουσα στον άνω χώρο ηλεκτρολογική εγκατάσταση σε σχέση με την εκ νέου υποβληθείσα υπεύθυνη δήλωση εγκαταστάτη ηλεκτρολόγου και συντάχθηκε η υπ’ αριθ. πρωτ. 11019/12- 6-2015 έκθεση ελέγχου, στην οποία αναφέρονται τα ακόλουθα «1. Ο χώρος (δώμα) έχει δηλωθεί για την απαιτούμενη χρήση… Εντός του δώματος διαπιστώθηκε η ύπαρξη μηχανημάτων υποστήριξης κεραίας κινητής τηλεφωνίας. … Από τα αποτελέσματα που περιγράφηκαν στην παρούσα έκθεση προκύπτει ότι : Η ΥΔΕ που έχει κατατεθεί δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην υπάρχουσα εγκατάσταση. Εντοπίζονται και περιγράφονται οι επικινδυνότητες. Δεν πληρούνται βασικές απαιτήσεις του ΕΛΟΤ HD384 και της ηλεκτρολογικής νομοθεσίας». Διαπιστώθηκε/ δηλαδή, ότι υφίσταντο αποκλίσεις μεταξύ των υπεύθυνων δηλώσεων του εγκαταστάτη ηλεκτρολόγου και της υπάρχουσας στην εν λόγω οριζόντια ιδιοκτησία ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και ότι δεν πληρούνται βασικές προϋποθέσεις ασφάλειας, προβλεπόμενες από το νόμο με συνέπεια τον αυξημένο κίνδυνο ηλεκτροπληξίας και πυρκαγιάς. Ενόψει των όσων έγιναν δεκτά/ προκύπτει, ότι η χρήση του μισθίου εκ μέρους των μισθωτών, όχι μόνο δεν εμπίπτει στις επιτρεπόμενες επαγγελματικές χρήσεις των διαμερισμάτων που προβλέπει ο κανονισμός (γραφείο, ατελιέ, κομμωτήριο, κλπ), αλλά επιπλέον θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της πολυκατοικίας και των ενοίκων της και ως εκ τούτου καθίσταται απαγορευμένη από τον κανονισμό της άνω πολυκατοικίας (άρθρο 5 παρ. I). Λόγω δε της απαγορευμένης χρήσης οι εναγόμενες προσβάλλουν την πραγματική δουλεία των εναγόντων οροφοκτητών σε βάρος του μισθίου, ως αυτό περιγράφεται ανωτέρω, η προσβολή δε αυτή έχει τη μορφή διατάραξης και δεν ήρθη εκ μόνου του γεγονότος, ότι η δεύτερη εναγομένη (εταιρία με την επωνυμία «WIND ΕΛΛΑΣ κλπ») καθαίρεσε, όπως δεν αμφισβητείται, την κεραία, ενόψει του ότι δεν έχει απομακρύνει τον σταθμό βάσης. Περαιτέρω, δεν αποδείχθηκε στον απαιτούμενο βαθμό του σχηματισμού πλήρους δικανικής πεποίθησης, ότι η τοποθέτηση της κεραίας της πρώτης εναγομένης (η κεραία της δεύτερης εναγομένης έχει καθαιρεθεί) έγινε χωρίς τις απαιτούμενες νόμιμες εγκρίσεις (άρθρο 31 ν. 4053/2012, ό.α. από το άρθρο 126 ν. 4249/2014). Όσα επομένως αντίθετα επικαλούνται οι ενάγοντες περί παράβασης πολεοδομικών και διοικητικών κανόνων είναι απορριπτέα ως αβάσιμα.

Σύμφωνα προς όλα τα ανωτέρω, η ένδικη αγωγή ομολογήσεως δουλείας πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή ως ουσία βάσιμη και να αναγνωριστεί το δικαίωμα πραγματικής δουλείας υπέρ των οριζόντιων ιδιοκτησιών των εναγόντων και σε βάρος της υπό στοιχεία Ε-1 οριζόντιας ιδιοκτησίας και του ανήκοντος σ’ αυτήν κατ’ αποκλειστική χρήση τμήματος του ακάλυπτου δώματος, που (η πραγματική δουλεία) α) απαγορεύει την χρήση του δουλεύοντος ως επαγγελματικού χώρου εκτός από γραφείο, ατελιέ (οίκο ραπτικής) ή κομμωτήριο και υπό την προϋπόθεση ότι από τις επιτρεπόμενες επαγγελματικές χρήσεις, δεν προκαλείται θόρυβος, μεγάλη κίνηση προσώπων και δεν ενοχλούνται οι λοιποί συνιδιοκτήτες και επίσης η (επιτρεπόμενη επαγγελματική) χρήση είναι ευπρεπής και ανάλογη της θέσης και εμφάνισης της πολυκατοικίας και επιπλέον, μεταξύ άλλων, β) απαγορεύει την χρήση (όπου εμπίπτει και η τοποθέτηση εγκαταστάσεων στο δουλεύον), η οποία θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των ενοίκων της πολυκατοικίας. Επίσης, πρέπει να υποχρεωθούν αμφότερες οι εναγόμενες να άρουν την προσβολή του δικαιώματος των εναγόντων, παύοντας την ανωτέρω αντιβαίνουσα στον κανονισμό χρήση του μισθίου και δη διακόπτοντας οριστικά τη λειτουργία των επίμαχων σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας και να υποχρεωθεί η πρώτη εναγομένη να καθαιρέσει την επίμαχη κεραία κινητής τηλεφωνίας από το δώμα της πολυκατοικίας (καθόσον ως προς την δεύτερη εναγόμενη το σχετικό αίτημα κατέστη άνευ αντικειμένου, αφού αποδείχθηκε η εκ μέρους αυτής απομάκρυνση της εγκατασταθείσας κεραίας). Τέλος, πρέπει να επιτραπεί στους ενάγοντες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της πρώτης εναγομένης, να προβούν οι ίδιοι σε όλες τις απαραίτητες εργασίες καθαιρέσεως της ανήκουσας στην πρώτη εναγομένη κεραίας κινητής τηλεφωνίας, να υποχρεωθεί δε, η πρώτη εναγομένη σε προκαταβολή ποσού δαπάνης 1000 ευρώ, για να επιχειρηθούν οι εργασίες υπό τον όρο ότι η τελευταία δεν θα εκπληρώσει την υποχρέωσή της να τις εκτελέσει. Αναφέρθηκε στη μείζονα σκέψη, ότι η προσβολή του δικαιώματος της δουλείας αποτελεί παράνομη πράξη, η οποία εν προκειμένω είναι και υπαίτια και άρα συνιστά αδικοπραξία, δοθέντος ότι οι εναγόμενες είχαν λάβει γνώση του περιεχομένου του κανονισμού της πολυκατοικίας και γνώριζαν την υφιστάμενη δουλεία και τους εξ αυτής περιορισμούς χρήσης σε βάρος της μισθωμένης από τις ίδιες οριζόντιας ιδιοκτησίας, εντούτοις αποσκοπώντας στα ωφελήματα που θα είχαν από την εγκατάσταση και λειτουργία των εν λόγω σταθμών βάσεων κινητής τηλεφωνίας στο συγκεκριμένο μίσθιο γνωρίζοντας, ότι προσβάλλουν τα δικαιώματα των εναγόντων εγκατέστησαν στο μίσθιο το σχετικό εξοπλισμό, προέβησαν σε επικίνδυνες παρεμβάσεις στην ηλεκτρολογική εγκατάσταση και λειτούργησαν τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας. Εξαιτίας της ως άνω αδικοπρακτικής συμπεριφοράς προκλήθηκε στους ενάγοντες (εκτός από το ένατο, νομικό πρόσωπο, ως προς το οποίο η αγωγή κατά το σκέλος αυτό απερρίφθη ως αόριστη) ηθική βλάβη, ενόψει του ότι οι παραπάνω βίωσαν συναισθήματα ανασφάλειας, φόβου και αγωνίας λόγω του ορατού κινδύνου ηλεκτροπληξίας και πυρκαγιάς, καθώς και λόγω των εκπομπών ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (ανεξαρτήτως του αν οι εκπομπές υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια ή όχι), αναστατώθηκε η ήρεμη διαβίωσή τους λόγω των επανειλημμένων προσφυγών τους σε διοικητικές και αστυνομικές αρχές, ώστε να παρέμβουν, τους προκλήθηκε άγχος σχετικά με τη δυνατότητα αποδοτικής οικονομικής εκμετάλλευσης της περιουσίας τους και τέλος διαταράχθηκαν οι σχέσεις τους με τους λοιπούς ενοίκους των παρακείμενων ακινήτων. Ενόψει των ανωτέρω, το δικαστήριο κρίνει ότι οι πρώτη, δεύτερη, τρίτος, τέταρτος, πέμπτος, έκτη, έβδομος, όγδοος, δέκατη, ενδέκατος και δωδέκατος των εναγόντων υπέστησαν ηθική βλάβη, απορριπτομένων των αντίθετων αρνητικών ισχυρισμών των εναγομένων, για την αποκατάσταση της οποίας λαμβάνοντας υπ’ όψιν, τις συνθήκες τέλεσης της αδικοπραξίας, που περιγράφονται πιο πάνω, το είδος και την έκταση της προσβολής που υπέστησαν οι ενάγοντες, τη βαρύτητα του πταίσματος των εναγομένων και την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των διάδικων μερών, πρέπει να καταδικαστούν οι εναγόμενες, ως εις ολόκληρον ευθυνόμενες (ΑΠ 462/2017 ο.π.) να καταβάλουν σε καθένα από τους πρώτη, δεύτερη, τρίτο, πέμπτο, έκτη, έβδομο, όγδοο και δέκατη των εναγόντων ως εύλογη χρηματική ικανοποίηση, το ποσό των χιλίων (1000) ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την επομένη της επίδοσης της αγωγής. Επίσης, πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι εναγόμενες υποχρεούνται εις ολόκληρον να καταβάλουν σε καθένα από τους τέταρτο, ενδέκατο και δωδέκατο των εναγόντων το ως άνω ποσό των χιλίων (1.000) ευρώ ως εύλογη χρηματική ικανοποίηση, με το νόμιμο τόκο από την επομένη της επίδοσης της αγωγής. Σχετικά με την υπό στοιχείο β’ έφεση (με αριθμ. εκθ. καταθ. 580619/505057/2017), δια της οποίας διώκεται η απόρριψη της αγωγής, που, όμως, έγινε εν μέρει δεκτή ως ουσιαστικά βάσιμη με την παρούσα απόφαση μετά την εξαφάνιση της εκκαλουμένης, πρέπει (η έφεση) ν’ απορριφθεί ως αβάσιμη κατ’ ουσίαν. Μέρος της δικαστικής δαπάνης των εναγόντων και για τους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας πρέπει να επιδικαστεί σε βάρος των εναγομένων, ενόψει του ότι έγινε δεκτή εν μέρει η αγωγή των εναγόντων και απορρίφθηκε η υπό στοιχείο β’ έφεση της εκκαλούσας (άρθρα 178 παρ. 1, 183, 191 παρ. 2 του ΚΠολΔ), σύμφωνα με τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό. Τέλος, πρέπει να αποδοθεί στην εκκαλούσα της υπό στοιχείο α’ έφεσης (WIND ΕΛΛΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΕΒΕ) το παράβολο, το οποίο κατέθεσε κατά την άσκησή της και να εισαχθεί στο δημόσιο ταμείο το παράβολο, το οποίο κατέθεσε η εκκαλούσα της υπό στοιχείο β’ έφεσης (COSMOTE – ΚΙΝΗΤΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΕ) κατά την άσκηση της.

Η με αριθμό 157/2017 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κεφαλληνίας έκρινε τα εξής:

Η επίδικη κεραία φέρει βέβαια όλες τις προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία άδειες, εγκρίσεις, γνωματεύσεις και πληροί κατά τη λειτουργία της όλες τις νόμιμες προδιαγραφές. Σύμφωνα με το άρθρο 31 παρ. 17 του ν. 3431/2006 όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 29 παρ. 13 του ν. 4053/2012, μεταξύ άλλων προβλέπεται για την έκδοση αδείας εγκατάστασης και λειτουργίας κεραίας η κατάρτιση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή κατά περίπτωση αίτηση υπαγωγής στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Στην προκειμένη υπόθεση η καθ` ης δεν κατήρτισε MΠΕ αλλά υπέβαλε την 1-6-2016 με αρ. πρωτ. ΣΗΛΥΑ 17297 στην ΕΕΤΤ Δήλωση Υπαγωγής στις προβλεπόμενες πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, ως είχε δικαίωμα.

Μόνον όμως η νόμιμη λειτουργία της, έστω και εάν υποτεθεί εντός των ορίων ασφαλούς έκθεσης, δεν αρκεί για να καταστήσει καταχρηστική κατ` άρθρο 281 ΑΚ την ένδικη αίτηση, όπως νόμω αβάσιμα η καθ` ης ισχυρίζεται. Εξάλλου δεν είναι γνωστό μέχρι στιγμής, εφόσον δεν έχει γίνει καμία επίσημη μέτρηση από αρμόδιους φορείς, όπως εκατέρωθεν συνομολογείται ενώπιον του ακροατηρίου, εάν οι εκπομπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από τη συγκεκριμένη εγκατάσταση υπερβαίνουν ή όχι τα νόμιμα θεσμοθετημένα όρια ασφαλούς έκθεσης, τα οποία έχουν κριθεί με βάση διεθνείς επιστημονικές μελέτες, ότι είναι ασφαλή για την υγεία του ανθρώπου, ενώ το σχετικό βάρος της πιθανολόγησης (άρθ. 338 παρ.1 και 690 παρ.1 του ΚΠολΔ) ό διεξήχθησαν τέτοιες μετρήσεις εντός των ορίων έφερε η καθ` ης που προβάλλει και την σχετική ένσταση, ως ιστορική βάση της ένστασης της κατ` άρθρο 262 παρ.1 ΚΠολΔ. Και είναι αδιαμφισβήτητο ότι το αγαθό της υγείας του ανθρώπου είναι ανεκτίμητο και δεν επιδέχεται οποιοδήποτε πειραματισμό ή αντιπαράθεση με αμφίβολα υλικά αγαθά της σύγχρονης τεχνολογίας που την θέτουν σε κίνδυνο, πολύ δε περισσότερο με την ύπαρξη οικονομικών συμφερόντων. Πρόκειται δε για πυκνοκατοικημένη περιοχή, εντός της οποίας λειτουργεί η ως άνω κεραία. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία δημιουργεί στο ανθρώπινο σώμα δύο είδη πεδίων, ήτοι το ηλεκτρικό και το μαγνητικό και παράγει δύο είδη επιδράσεων και δη τις θερμικές, οι οποίες συνίστανται στην αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που διέρχεται μέσα του και στις μη θερμικές, οι οποίες είναι και οι πλέον ύπουλες και περισσότερο έντονες, καθότι συνίστανται σε αλλοιώσεις των κυτταρικών λειτουργιών, όπως γλοιώματα και άλλες πιθανές μορφές καρκίνου, ανικανότητα τεκνοποίησης κ.α.

Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει της υφιστάμενης επιστημονικής αβεβαιότητας τόσο ως προς τα όρια ασφαλείας και τον βαθμό κινδύνου από την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν οι σταθμοί κινητής τηλεφωνίας όσο και ως προς τις συνέπειες που ενδέχεται αυτή να προκαλεί στο περιβάλλον και στον ανθρώπινο οργανισμό, δεν προκύπτει στη συγκεκριμένη περίπτωση ότι διασφαλίζεται η υγεία των προσώπων στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τον επίδικο σταθμό και εκείνων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, ήτοι μαθητών, ασθενών. Επιπλέον, οι επιπτώσεις στην υγεία από τις κεραίες βάσης κινητής τηλεφωνίας εξαρτώνται από την απόσταση (σε οριζόντιο σχετικά επίπεδο) του χώρου διαβίωσης από την κεραία, από τον προσανατολισμό της κεραίας, δηλαδή αν εκπέμπει προς την κατεύθυνση του χώρου διαβίωσης, από την ένταση της ακτινοβολίας, όπως μπορεί να μετρηθεί ως μέση τιμή, από την ηλικία του εκτιθέμενου και την κατάσταση της υγείας του και από τη διάρκεια έκθεσης, δηλαδή τις ώρες διαβίωσης ανά ημέρα στο συγκεκριμένο χώρο. Είναι δεδομένο ότι οι μαθητές και οι δάσκαλοι διαβιούν καθημερινά επί πολλές ώρες στο σχολείο και προαυλίζονται καθημερινά στις ώρες των διαλειμμάτων, ενώ η κεραία εκπέμπει πλάγια (λοξά) και ευθεία κατά πάνω τους. Περαιτέρω, είναι χαρακτηριστικό ότι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε Δελτίο Τύπου του Διεθνούς Γραφείου για την Καρκινική έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατέταξε την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας στην κατηγορία 2Β των πιθανών καρκινογόνων παραγόντων για τον άνθρωπο, ένεκα ενδείξεων για συσχέτιση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με μορφές κακοήθους καρκίνου, η οποία αναπτύσσεται και ραγδαία και πλήττει συνήθως τον εγκέφαλο, τα οστά του οποίου είναι πιο ευπαθή στις μικρές ηλικίες. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η απορρόφηση είναι πολύ μεγαλύτερη στα παιδιά κάτω των 15 ετών, ενώ οι ενήλικες απορροφούν λιγότερη από αυτά ακτινοβολία. Σημειωτέον, ότι τα υφιστάμενα στη χώρα μας όρια ασφαλείας ακόμη και αν είναι μειωμένα κατά 30-40% των διεθνών ορίων δεν συνεκτιμούν την υπερισχύουσα του ελληνικού δικαίου Ευρωπαϊκή Αρχή Προφύλαξης. Σύμφωνα με την αρχή αυτή όπου ανακύπτουν κίνδυνοι σοβαρής ή μη αναστρέψιμης βλάβης, η μη διαθεσιμότητα πλήρους επιστημονικής αβεβαιότητας δεν μπορεί να χρησιμοποιείται σαν λόγος για την αναβολή της λήψης αποδοτικών μέτρων για την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Με την ουσία αυτής της αρχής συμβαδίζει και υπερβαίνει την υφιστάμενη νομοθεσία για τα όρια η συνταγματική αρχή περί προφύλαξης της προσωπικότητας από τοξικούς για τη δημόσια υγεία περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες της ασύρματης κινητής τηλεφωνίας και τηλεπικοινωνίας. Επομένως, η καθ` ης εταιρία, η οποία εγκατέστησε και λειτουργεί προσφάτως την επίδικη εγκατάσταση στην προαναφερθείσα τοποθεσία, η οποία ελάχιστα απέχει από σχολεία και τις κατοικίες των αιτούντων και των προσθέτως παρεμβαινόντων, παραβιάζει την αρχή της προφύλαξης, σύμφωνα με την οποία πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης όταν υπάρχουν επαρκείς λόγοι να θεωρείται ότι η εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας δημιουργεί κινδύνους ανεπανόρθωτης βλάβης στη σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων της περιοχής όπου βρίσκεται η εγκατάσταση, καθώς και στο περιβάλλον, ακόμη και αν δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως η αιτιώδης σχέση μεταξύ της επίμαχης εγκατάστασης και των επιβλαβών συνεπειών από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπει. Εξάλλου, ανεξαρτήτως του ζητήματος της νομιμότητας ή μη της αδειοδότησης του εν λόγω σταθμού, η καθ` ης παραβιάζοντας την αρχή της προφύλαξης, με το να επιλέξει το πιο κεντρικό και πιο πυκνοκατοικημένο σημείο εντός της πόλης του Αργοστολίου, πλησίον πλήθους δημοσίων υπηρεσιών (Δημαρχείου, Δικαστηρίων κλπ) και κατοικιών, μπορεί να πλήξει το αγαθό της υγείας των αιτούντων, των προσθέτως παρεμβαινόντων αλλά και ενός αόριστου αριθμού προσώπων που δεν μπορούν εκ των προτέρων να προσδιοριστούν, οι οποίοι ζουν, κινούνται και αναπτύσσονται πέριξ του σταθμού με τις ιδιαιτερότητες του καθενός στα θέματα υγείας, καθώς και περιβαλλοντικά αγαθά, στα οποία ανήκουν κατά μεγάλο μέρος τα κοινά και κοινόχρηστα πράγματα, των οποίων η χρήση και οι από αυτά ωφέλειες αφορούν άμεσα τη ζωή και την υγεία του ανθρώπου και συνιστούν βασικά στοιχεία για την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής. Τα ανωτέρω αγαθά και ειδικότερα η ιδιωτικού δικαίου έκφανση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος στο περιβάλλον (άρθρο 24 ισχύοντος Συντάγματος), όπως αυτό έμμεσα τριτενεργεί μέσω της 57 ΑΚ και 966 επ. ΑΚ (βλ. Βαθρακοκοίλη, άρθρο 57, αρ. 11, υποσημ. 19), δεν αποτελούν αυτοτελή δικαιώματα, αλλά επί μέρους εκδηλώσεις του ενιαίου απόλυτου δικαιώματος της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου, κατά τρόπο ώστε η προσβολή των αγαθών αυτών να συνεπάγεται και προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας των αιτούντων. Σημειωτέον, ότι η μη λειτουργία της επίδικης κεραίας δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, αφού δεν οδηγεί σε πλήρη στέρηση της οικονομικής ελευθερίας της καθ` ης εταιρίας (ΜονΠρωτ Πατρών 303/2017 αδημοσίευτη). Ούτε εξάλλου πιθανολογήθηκε ότι τυχόν ευδοκίμηση της αίτησης θα προξενήσει ζημιά όχι μόνο στα οικονομικά μεγέθη ή στη φήμη της καθ` ης εταιρείας, ως μεγάλου καθολικού παρόχου Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών σε όλη την Ελληνική Επικράτεια αλλά προεχόντως, στην άρτια επικοινωνία μέσω κινητού τηλεφώνου και στην ακώλυτη και ελεύθερη πρόσβαση στη χρήση υπηρεσιών Διαδικτύου/ INTERNET όλων των κατοίκων της πόλεως του Αργοστολίου, όπως αβάσιμα κατ` ουσίαν ισχυρίζεται για να επιστηρίξει την νόμιμη ένσταση της περί καταχρηστικής άσκησης των ένδικων δικαιωμάτων κατ` άρθρο 281 ΑΚ και 25 παρ.3 του Συντ., αφού εάν όντως συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν θα επεδίωκε η καθ` ης τη λειτουργία του επίδικου σταθμού μετά την λήξη της τουριστικής περιόδου και συγκεκριμένα στα μέσα Σεπτεμβρίου, χωρίς να έχει καταγραφεί ούτε ένα συγκεκριμένο παράπονο καταναλωτή για μη άρτια τηλεπικοινωνία, μέχρι τώρα, παρά τα όσα αβάσιμα ισχυρίζεται περί ακραίας και έκτακτης ανάγκης χρηστών που δήθεν δεν θα καλυφθεί. Άλλωστε οι μέχρι τώρα ανάγκες τηλετηκοινωνίας πιθανολογήθηκε ότι επαρκώς καλύπτονται από το μέχρι σήμερα υπάρχον δίκτυο, χωρίς τον επίδικο σταθμό. Αλλά και ο μάρτυρας της καθ` ης παραδέχθηκε κατά την εξέταση του ότι οι κεραίες εντός των πόλεων, όπως η επίδικη έχουν μικρότερη εμβέλεια χρήσης. Πρόκειται δε για ζήτημα ανοιχτό στην επιστημονική έρευνα, χωρίς οριστική, ασφαλή και βέβαιη απάντηση, όχι τόσο ως προς την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης ακτινοβολίας, ως προς την οποία συγκλίνουν σήμερα οι περισσότερες επιστημονικές απόψεις, αλλά ως προς τα ασφαλή πλέον όρια έκθεσης του κοινού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Έτσι, τα υπάρχοντα θεσπισθέντα από τον έλληνα νομοθέτη μέτρα, που υπαγορεύτηκαν από την ανάγκη εκλογίκευσης της διαδικασίας και από τα νέα νομολογιακά δεδομένα των τελευταίων ετών, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της προφύλαξης (βλ. αιτιολογική έκθεση του Ν. 3461/2006 και Ν. 4070/2012), προς την κατεύθυνση επικαιροποίησης του ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει την αδειοδότηση κεραιοσυστημάτων, με δεδομένο ότι ο τομέας των επικοινωνιών είναι ταχύτατα εξελισσόμενος, δεν μπορούν να θεωρηθούν, ως επαρκή μέτρα προφύλαξης που μπορούν να εξαλείψουν ή να περιορίσουν ικανοποιητικά τον κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων από την καθημερινή έκθεσή τους στην παραπάνω ακτινοβολία. Διότι αφενός δεν αναπροσαρμόστηκαν τα όρια ασφαλούς έκθεσης του κοινού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και αφετέρου καταργήθηκε η έγκριση από την ΕΕΑΕ της μελέτης περιβαλλοντικών όρων, που αξιολογούσε τους κινδύνους και τις επιπτώσεις από τη λειτουργία της συγκεκριμένης κεραίας στην παραπάνω θέση, ενόψει των συνθηκών και της υφιστάμενης κατάστασης στον περιβάλλοντα χώρο και αντικαταστάθηκε από την δήλωση υπαγωγής του φορέα κατασκευής σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, με την οποία η εταιρία κινητής τηλεφωνίας δεσμεύεται ότι δεν παραβιάζονται τα όρια ασφαλούς έκθεσης του πληθυσμού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ΕπΑνΣτΕ 277/2014). Πέραν τούτων, όμως, δεν έχει επιπλέον διασφαλιστεί πλήρης (επαρκώς αποτελεσματικός και ασφαλής) έλεγχος τήρησης των ισχυόντων, έστω σήμερα, ορίων έκθεσης του γειτονικού πληθυσμού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, που εκπέμπει ο επίμαχος σταθμός, γιατί η ένταση ισχύος του μπορεί να μεταβληθεί με ευχέρεια, χωρίς, προσέτι, να υπάρχει δυνατότητα συχνών και επισταμένων ελέγχων και μετρήσεων από ειδικούς επιστήμονες (και μάλιστα απροειδοποίητα, χωρίς να γνωρίζουν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας τον ακριβή χρόνο των εκάστοτε μετρήσεων). Με βάση όλα τα παραπάνω πιθανολογείται ότι από την εκπεμπόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία του επίδικου σταθμού βάσης κινητής τηλεφωνίας υπάρχει επικείμενος κίνδυνος ρύπανσης του περιβάλλοντος και συνακόλουθης βλάβης της υγείας των αιτούντων φυσικών προσώπων, των ανηλίκων τέκνων τους, των μαθητών που φοιτούν στα παρακείμενα σχολεία και συναθροίζονται στα γειτονικά πάρκα και τις παιδικές χαρές, αλλά και των λοιπών περιοίκων, καθώς και επείγουσα περίπτωση, αφού η προσβολή της υγείας τους είναι διαρκής και η ανάγκη προστασίας της επιτακτική, το δε στοιχείο του κατεπείγοντος θεωρείται ότι υφίσταται διαρκώς στην περίπτωση παρεμπόδισης της χρήσης των δικαιωμάτων που απαρτίζουν την προσωπικότητα του ατόμου, ιδίως δε στην περίπτωση διαρκούς προσβολής της υγείας του. Επειδή, λοιπόν, η σωματική και ψυχική υγεία αποτελεί το υπέρτατο προστατευόμενο αγαθό της προσωπικότητας του ατόμου (ΕφΠατρ 182/2001 ΑχαικήΝομ 2002. 26), πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο διατακτικό και να απαγορευτεί στην καθ` ης εταιρία να λειτουργεί τον σταθμό βάσης και τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας που έχει εγκαταστήσει επί του ανωτέρω κτιρίου της επί της ανωτέρω οδού, με την απειλή σε βάρος της καθ` ης για κάθε ημέρα λειτουργίας (εκπομπής) της ανωτέρω εγκατάστασης, χρηματικής ποινής πέντε χιλιάδων εννιακοσίων (5.900,00) ευρώ. Επίσης, λόγω του ότι η πρόσθετη παρέμβαση δεν περιέχει ίδιο αίτημα ούτε υποβάλλεται με αυτή ίδιο δικαίωμα, δεν γεννάται θέμα βάσιμου ή αβασίμου της, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται ιδιαίτερη διάταξη επί του αιτήματος της. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα των αιτούντων και των προσθέτως παρεμβαινόντων πρέπει να επιβληθούν σε βάρος της καθ` ης η αίτηση λόγω της ήττας της (άρθ. 176, 182 παρ. 1 και 191 παρ. 2 ΚΠολΔ), κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας.

Η με αριθμό 590/2019 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών έκρινε τα εξής:

Ειδικότερα η πρώτη και η δεύτερη των καθ’ ων εγκατέστησαν σταθμούς βάσης και κεραίες κινητής τηλεφωνίας σε δώμα πολυκατοικίας, η οποία βρίσκεται επί της οδού ….. αρ. …. στον Δήμο …. Αττικής, ήτοι σε απόσταση μικρότερη των τριακοσίων (300) μέτρων από το … και το … Δημοτικό Σχολείο του Δήμου …., ως και από το … Γυμνάσιο και το …. Γενικό Λύκειο του ως άνω Δήμου, καθώς και από τις κατοικίες των αιτούντων. Πρόκειται δε για πυκνοκατοικημένη περιοχή. Οι ανωτέρω βάσεις κινητής τηλεφωνίας, που εγκαταστάθηκαν στο δώμα οικοδομής της ως άνω οδού, αποτελούνται από τρεις (3) μικροκυματικές κεραίες κινητής τηλεφωνίας και πραγματοποιούν εκπομπές και αναμεταδόσεις στις περιοχές των 1800MHz και 2100MHz, ομοιοκατευθυντικά σε 360° στο οριζόντιο επίπεδο. Επίσης οι καθ’ ων εγκατέστησαν σταθμούς βάσης και κεραίες κινητής τηλεφωνίας σε δώμα πολυκατοικίας, η οποία βρίσκεται επί της οδού …. αρ. … στον Δήμο …. Αττικής, ήτοι σε απόσταση μικρότερη των τριακοσίων (300) μέτρων από τα ως άνω σχολικά συγκροτήματα, τον Ιερό Ναό …., το Δημοτικό Στάδιο «…….», το χώρο παιδικής χαράς, το Κλειστό Γυμναστήριο Καλαθοσφαίρισης του Δήμου …. και τις κατοικίες των αιτούντων. Περαιτέρω, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία δημιουργεί στο ανθρώπινο σώμα δύο είδη πεδίων, ήτοι το ηλεκτρικό και το μαγνητικό και παράγει δύο είδη επιδράσεων και δη τις θερμικές, οι οποίες συνίστανται στην αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που διέρχεται μέσα του και στις μη θερμικές, οι οποίες είναι και οι πλέον ύπουλες και περισσότερο έντονες, καθότι συνίστανται σε αλλοιώσεις των κυτταρικών λειτουργιών, όπως γλοιώματα και άλλες πιθανές μορφές καρκίνου, ανικανότητα τεκνοποίησης κ.α. Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει της υφιστάμενης επιστημονικής αβεβαιότητας τόσο ως προς τα όρια ασφαλείας και τον βαθμό κινδύνου από την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν οι σταθμοί κινητής τηλεφωνίας όσο και ως προς τις συνέπειες που ενδέχεται αυτή να προκαλεί στο περιβάλλον και στον ανθρώπινο οργανισμό, δεν προκύπτει στη συγκεκριμένη περίπτωση ότι διασφαλίζεται η υγεία των προσώπων στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τους επίδικους σταθμούς και ιδίως εκείνων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, ήτοι μαθητών και ασθενών. Επιπλέον, οι επιπτώσεις στην υγεία από τις κεραίες βάσης κινητής τηλεφωνίας εξαρτώνται από την απόσταση (σε οριζόντιο σχετικά επίπεδο) του χώρου διαβίωσης από την κεραία, από τον προσανατολισμό της κεραίας, δηλαδή αν εκπέμπει προς την κατεύθυνση του χώρου διαβίωσης, από την ένταση της ακτινοβολίας, όπως μπορεί να μετρηθεί ως μέση τιμή, από την ηλικία του εκτιθέμενου και την κατάσταση της υγείας του και από τη διάρκεια έκθεσης, δηλαδή τις ώρες διαβίωσης ανά ημέρα στο συγκεκριμένο χώρο.

Περαιτέρω, είναι χαρακτηριστικό ότι και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε Δελτίο Τύπου του Διεθνούς Γραφείου για την Καρκινική έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατέταξε την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας στην κατηγορία 2Β των πιθανών καρκινογόνων παραγόντων για τον άνθρωπο, ένεκα ενδείξεων για συσχέτιση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με μορφές κακοήθους καρκίνου, η οποία αναπτύσσεται ραγδαία και πλήττει συνήθως τον εγκέφαλο.

Σημειωτέον ότι τα υφιστάμενα στη χώρα μας όρια ασφαλείας, ακόμη και αν είναι μειωμένα κατά 30 – 40% των διεθνών ορίων, δεν συνεκτιμούν την υπερισχύουσα του ελληνικού δικαίου Ευρωπαϊκή ΑΡΧΗ της Προφύλαξης. Σύμφωνα με την αρχή αυτή όπου ανακύπτουν κίνδυνοι σοβαρής ή μη αναστρέψιμης βλάβης, η μη διαθεσιμότητα πλήρους επιστημονικής βεβαιότητας δεν μπορεί να χρησιμοποιείται σαν λόγος για την αναβολή της λήψης αποδοτικών μέτρων για την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Με την ουσία αυτής της αρχής συμβαδίζει και υπερβαίνει την υφιστάμενη νομοθεσία για τα όρια η συνταγματική αρχή περί προφύλαξης της προσωπικότητας από τοξικούς για τη δημόσια υγεία περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες της ασύρματης κινητής τηλεφωνίας και τηλεπικοινωνίας. Επομένως, οι καθ’ ων εταιρείες, οι οποίες εγκατέστησαν και λειτουργούν τις επίδικες εγκαταστάσεις στις προαναφερθείσες τοποθεσίες, οι οποίες ελάχιστα απέχουν από το σχολείο και τις κατοικίες των αιτούντων, παραβιάζουν την αρχή της προφύλαξης, σύμφωνα με την οποία πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης όταν υπάρχουν επαρκείς λόγοι να θεωρείται ότι η εγκατάσταση κεραίας κινητής τηλεφωνίας δημιουργεί κινδύνους ανεπανόρθωτης βλάβης στη σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων της περιοχής όπου βρίσκεται η εγκατάσταση, καθώς και στο περιβάλλον, ακόμη και αν δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως η αιτιώδης σχέση μεταξύ της επίμαχης εγκατάστασης και των επιβλαβών συνεπειών από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπει. Εξάλλου, ανεξαρτήτως του ζητήματος της νομιμότητας ή μη της αδειοδότησης των εν λόγω σταθμών, οι καθ’ ων παραβιάζοντας την αρχή της προφύλαξης, πλήττουν το αγαθό της υγείας των αιτούντων, καθώς και περιβαλλοντικά αγαθά, στα οποία ανήκουν κατά μεγάλο μέρος τα κοινά και κοινόχρηστα πράγματα, των οποίων η χρήση και οι από αυτά ωφέλειες αφορούν άμεσα τη ζωή και την υγεία του ανθρώπου και συνιστούν βασικά στοιχεία για την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής. Τα ανωτέρω αγαθά και ειδικότερα η ιδιωτικού δικαίου έκφανση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος στο περιβάλλον (άρθρο 24 ισχύοντος Συντάγματος), όπως αυτό έμμεσα τριτενεργεί μέσω της 57 και 966 επ. ΑΚ (βλ. Βαθρακοκοίλη, άρθρο 57, αρ. 11, υποσημ. 19), δεν αποτελούν αυτοτελή δικαιώματα, αλλά επί μέρους εκδηλώσεις του ενιαίου δικαιώματος της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου, κατά τρόπο ώστε η προσβολή των αγαθών αυτών να συνεπάγεται και προσβολή του δικαιώματος της προσωπικότητας των αιτούντων (βλ. ad hoc ΜΠΚορ 346/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Σημειωτέον ότι η μη λειτουργία των επίδικων κεραιών δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, αφού δεν οδηγεί σε πλήρη στέρηση της οικονομικής ελευθερίας των καθ’ ων εταιρειών.

Επειδή, λοιπόν, η σωματική και ψυχική υγεία αποτελεί το υπέρτατο προστατευόμενο αγαθό της προσωπικότητας του ατόμου (ΕφΠατρ 182/2001 ΑχαικήΝομ 2002. 26), πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο διατακτικό και να απαγορευθεί στις καθ’ ων εταιρείες κινητής τηλεφωνίας να λειτουργούν τους σταθμούς βάσης και τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας που έχουν εγκαταστήσει στα δώματα πολυκατοικιών που βρίσκονται επί της οδού ….. αρ. …. και επί της οδού …. αρ. …., στον Δήμο ….. Αττικής, καθώς επίσης πρέπει να υποχρεωθούν να προβούν στην προσωρινή απομάκρυνση των κεραιών και μηχανημάτων από τον ως άνω τόπο εγκατάστασής τους εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την επίδοση προς αυτές της παρούσας απόφασης, με την απειλή σε βάρος εκάστης των καθ’ ων η αίτηση χρηματικής ποινής τεσσάρων χιλιάδων (4.000,00) ευρώ, για κάθε παραβίαση του διατακτικού της. Τέλος τα δικαστικά έξοδα των αιτούντων πρέπει να επιβληθούν σε βάρος εκάστης των καθ’ ων η αίτηση εταιρειών κινητής τηλεφωνίας λόγω της ήττας τους (άρθ. 176, 182 παρ. 1 και 191 παρ. 2 ΚΠολΔ), κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας.

 

Στις υποθέσεις κεραιών κινητής τηλεφωνίας που έχουν δικάσει οι δικηγόροι μας, τα Δικαστήρια έχουν δεχθεί πολλές φορές την εφαρμογή της αρχής της πρόληψης και της αρχής της προφύλαξης σε υποθέσεις κεραιών κινητής τηλεφωνίας που θα μπορούσαν δυνητικά να θέσουν σε κίνδυνο το περιβάλλον στο οποίο περιλαμβάνεται και η ποιότητα ζωής.

Η αρχή της προφύλαξης πρέπει να εφαρμόζεται πάντοτε όταν ένα Δικαστήριο κρίνει θέματα κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Ιδίως ενόψει της εγκατάστασης του δικτύου 5G που είναι μία νέα τεχνολογία και ως εκ τούτου δημιουργεί μεγαλύτερες αβεβαιότητες τα Δικαστήρια όταν δικάζουν υποθέσεις κεραιών κινητής τηλεφωνίας πρέπει να εφαρμόζουν την αρχή της προφύλαξης για να αποφανθούν αν θα απαγορεύσουν την εγκατάσταση ή όχι και οι δικηγόροι του γραφείου μας αναλύουν πάντοτε το σχετικό θέμα.

Σύμφωνα με την αρχή της πρόληψης προκρίνεται η καταπολέμηση ενός περιβαλλοντικού προβλήματος πριν την επέλευση των συνεπειών που είναι βλαπτικές για τα στοιχεία του.

Για το λόγο αυτό, το ελληνικό Σύνταγμα επιβάλλει όχι μόνο την επανόρθωση της προηγούμενης βλάβης, αλλά και την υποχρέωση της πολιτείας για τη λήψη προληπτικών μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος( αρ 24 §1 εδβ). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η αρχή της πρόληψης , η οποία περιλαμβάνεται επίσης τόσο στη Διακήρυξη του Ρίο(1992), όσο και στη συνθήκη του Μάαστριχτ ( κυρώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με το ν.2077/1992) και στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη( αρ. 174 ΣυνθΕΚ), ανάγεται από το Σύνταγμα σε βασική αρχή προστασίας του περιβάλλοντος.

Η νομολογία βασιζόμενη στο σύνταγμα, σε πολλές αποφάσεις δέχεται  την αρχή της πρόληψης ως δεσμευτικό νομικό κανόνα, ο οποίος επιβάλλει στα όργανα του Κράτους με τη σχετική αρμοδιότητα, να προβαίνουν σε θετικές ενέργειες για τη διαφύλαξη του προστατευόμενου αγαθού.

Το βασικό μέσο για την πραγματοποίηση της προληπτικής δράσης των κρατικών οργάνων με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος είναι οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων ( ΜΠΕ) στις οποίες πρέπει να γίνεται εκ των προτέρων εκτίμηση των συνεπειών από έργα ή δραστηριότητες που λόγω της φύσης, του μεγέθους ή της έκτασής τους είναι πιθανό να δημιουργήσουν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον. Τέτοιες εγκαταστάσεις που απαιτούν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι και οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας όπως γνωρίζουν οι δικηγόροι μας.

Η  αρχή της προφύλαξης  επεκτείνει ακόμα περισσότερο την αρχή της πρόληψης.  Προβλέπεται ρητώς στο άρθρο  174 § 2 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης και σύμφωνα με αυτή τα προστατευτικά μέτρα του περιβάλλοντος πρέπει να λαμβάνονται ακόμη και όταν δεν υπάρχει πλήρης επιστημονική βεβαιότητα και απόδειξη για τις δυσμενείς περιβαλλοντικές συνέπειες μιας δραστηριότητας.

Το Συμβούλιο της Επικράτειας, με την με αριθμό 4530/97 απόφασή του έκρινε ότι κατ’ εφαρμογή της Αρχής της Προφύλαξης η μεταφορά ρεύματος υψηλής τάσης στις κατοικημένες περιοχές πρέπει να γίνεται υπογείως και όχι με εναέρια διέλευση καλωδίων.

Η δυνατότητα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας να βλάψει την υγεία είναι αναμφισβήτητη και για αυτό έχουν τεθεί και όρια επικινδυνότητας. Όμως τα όρια αυτά δεν διασφαλίζουν πλήρη επιστημονική βεβαιότητα και απόδειξη ότι θα αποφευχθούν οι δυσμενείς περιβαλλοντικές συνέπειες της εγκατάστασης του δικτύου 5G που είναι κάτι νέο.

Ως εκ τούτου οι δικηγόροι μας θεωρούν ότι το Δικαστήριο κατ΄εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης δύναται να απαγορεύσει την εγκατάσταση μιας κεραίας κινητής τηλεφωνίας ακόμα και όταν δεν υπάρχει υπέρβαση των ορίων επικινδυνότητας.

 

Οι δικηγόροι του γραφείου μας σε όλες τις υποθέσεις που αφορούν κεραίες κινητής τηλεφωνίας κάνουν επίκληση της αρχής της προφύλαξης.

 

 

Κάτοικοι του Κιλκίς προσέφυγαν στον Συνήγορο του Πολίτη, καταγγέλλοντας την παράνομη ηλεκτροδότηση κεραίας κινητής τηλεφωνίας που λειτουργούσε στη σκεπή τριώροφης οικοδομής. Η αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης επικαλέστηκε τη δυνατότητα αναστολής χωρίς να αιτιολογήσει τα κριτήρια της μη εκτέλεσης κατεδάφισης της εν λόγω κεραίας.

Ο Συνήγορος υπογράμμισε ότι για να ανασταλεί η κατεδάφιση, θα πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπήρχαν. Μετά την παρέμβαση της Αρχής, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση προχώρησε στην απομάκρυνση της κεραίας κινητής τηλεφωνίας.

Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει μελετήσει το θέμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας και έχει περιλάβει σε σχετικό του πόρισμα τις απόψεις Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων και Ερευνητών ως εξής:

2.4.1 Ο Καθηγητής ηλεκτρονικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ. Κ. Λιολιούσης στο βιβλίο του, με τίτλο «Βιολογικές επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας-Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία από την κινητή τηλεφωνία…τις κεραίες κλπ. και η σχέση τους με την ανθρώπινη υγεία» (Δίαυλος 1997), αναφέρει ότι: «Ο σημερινός άνθρωπος εξαιτίας του τεχνικού πολιτισμού που ο ίδιος δημιούργησε λούζεται κυριολεκτικά συνεχώς από ολοένα αυξανόμενα ποσά ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας αυτών των συχνοτήτων…πηγές τέτοιων πεδίων: τηλεφωνικά καλώδια, σύρματα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΔΕΗ), πομποί ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, πομποί ραντάρ, όλες οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές σπιτιού ή χώρου εργασίας (σελ 17) …

Σήμερα, είναι λίγοι οι επιστήμονες που διατηρούν ακόμα επιφυλάξεις ως προς την επικινδυνότητα της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας… (σελ. 40).

Σχετικά με τα αποτελέσματα των μεθόδων μελέτης (επιδημιολογικές έρευνες, μελέτες με πειραματόζωα, μελέτη αιφνίδιων θανάτων βρεφών, μελέτες με καλλιέργειες κυττάρων) των επιπτώσεων των τεχνητών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην υγεία, ο συγγραφέας αναφέρει ότι περιλαμβάνονται ευρήματα που αφορούν περιπτώσεις όγκων, καρκίνου, λευχαιμίας και προσθέτει ότι «οι επιδημιολογικές μελέτες δεν ανέδειξαν ακόμη μία απόδειξη, αλλά μία σοβαρή ένδειξη της επικινδυνότητας της μη ιονίζουσας ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (σελ. 47) … τα παραπάνω ευρήματα από την ακτινοβόληση ιστών ή καλλιεργειών κυττάρων ενισχύουν τις ενδείξεις για την επικινδυνότητα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (σελ. 54)».

Επίσης, ο κ. Λιολιούσης παραθέτει τις «αναμφισβήτητες βιολογικές επιδράσεις των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων» (καταρρακτογένεση, επίδραση στους καρδιακούς βηματοδότες, μικροκυματικά ακούσματα). Ειδικότερα, αναφέρει ότι «τα πειράματα … απεκάλυψαν ενδείξεις ότι και η μη ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία πιθανόν να δρα προσθετικά, όπως και η ιονίζουσα (ραδιενέργεια) … κατά δεύτερον, από τα πειράματα αυτά προέκυψε μία επιπλέον ισχυρή ένδειξη αθερμικών επιπτώσεων της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας …(σελ.55)». Σχετικά με τους μηχανισμούς βιολογικών επιδράσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, αναφέρει ότι «πειράματα, τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους, έδειξαν ότι τεχνητά ηλεκτρομαγνητικά πεδία (μη ιονίζουσες ακτινοβολίες) καταστέλλουν τη λειτουργία της επίφυσης, μειώνοντας τα επίπεδα μελατονίνης στον οργανισμό…έχει ήδη επιδειχθεί η ικανότητα της μελατονίνης να καταστέλλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων…η μελατονίνη αποτρέπει μεταβολές στο μοριακό επίπεδο, πιθανόν η έλλειψή της να διευκολύνει εκφυλιστικά φαινόμενα όπως η στεφανιαία νόσος, η νόσος του Πάρκινσον, του Αλτσχάιμερ κλπ (σελ. 73)».

Τέλος, τονίζει ότι «θα χρειαστούν δεκαετίες ακόμα εντατικής έρευνας ώστε να αποκτηθεί επαρκής γνώση των συνεπειών της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας…(σελ. 22)».

Σχετικά με την καθιέρωση ορίων επικινδυνότητας για τη μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ο ίδιος αναφέρει ότι «είναι η πλέον κραυγαλέα ομολογία της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τις επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού από την έκθεση στην ακτινοβολία αυτή» και ότι «πρόκειται για όρια επικινδυνότητας και όχι ασφαλείας, δεδομένου ότι καμία δόση ακτινοβολίας, ιονίζουσας ή μη, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής, οσονδήποτε μικρή και αν είναι…». Η διαφορά των ορίων μεταξύ κρατών «οφείλεται στη διαφορετική εκτίμηση του μηχανισμού επίδρασης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (σελ. 75)».

Όρια επικινδυνότητας, με βάση τις θερμικές μόνον επιδράσεις, έχει ορίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ τα όρια των ανατολικών κρατών, που έχουν καθοριστεί με βάση και τις αθερμικές επιδράσεις, είναι μέχρι και διακόσιες φορές μικρότερα από εκείνα των δυτικών χωρών για το γενικό πληθυσμό (σελ. 89). Το όριο επικινδυνότητας στη «Δύση» είναι περίπου 1 mW/cm2 ενώ στην «Ανατολή» 10 μW/cm2 (εκατό φορές μικρότερο) για επαγγελματική απασχόληση (εργαζόμενους), ενώ για τον γενικό πληθυσμό είναι 200 μW / cm2 και 1 μW / cm2 (διακόσιες φορές μικρότερο) αντίστοιχα. Αυτή η τεράστια διαφορά οφείλεται στο ότι στη Δύση τα όρια επικινδυνότητας προσδιορίστηκαν με το σκεπτικό «όχι άμεσες επιπτώσεις στην υγεία» ενώ στην Ανατολή στη βάση «καμία επίπτωση στην υγεία, άμεση ή μακροπρόθεσμη (σελ. 96)».

Όπως ανακοινώθηκε στο συνέδριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization, Geneva 1981 “Environmental Health Criteria in Radiofrequency and Microwaves”) «τα όρια επικινδυνότητας των ανατολικών χωρών καθιερώθηκαν με κριτήριο την πλήρη πρόληψη οποιωνδήποτε επιπτώσεων για την υγεία». Ο κ. Λιολιούσης τονίζει για το θέμα αυτό ότι «τα ευρήματα των ερευνών… έχουν, κατά συνέπεια υποσκάψει προ πολλού τα θεμέλια των διεθνών ορίων ασφαλείας της Δύσης (σελ. 98)».
Αναφέρεται, επίσης, ότι «…όλοι οι διεθνείς οργανισμοί ή κράτη που καθόρισαν όρια επικινδυνότητας για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία συμφωνούν πως η περιοχή συχνοτήτων από 1 έως 1000 MHz …είναι η πλέον επικίνδυνη …κατά ατυχή όμως συγκυρία, σ’ αυτή ακριβώς την περιοχή συχνοτήτων λειτουργούν σήμερα .. η κινητή τηλεφωνία…(σελ.95)» καθώς και ότι

«οι ραδιοσυχνότητες που εκπέμπονται από κεραίες ραδιοτηλεοράσεων, κινητής τηλεφωνίας κλπ, επηρεάζουν κυρίως τους εργαζόμενους στους χώρους αυτούς, εκτός κι αν κάποιες κεραίες είναι εγκατεστημένες μέσα σε κατοικημένες αστικές περιοχές όπως στην περίπτωση της κινητής τηλεφωνίας οπότε εκτίθενται ευρύτερες ομάδες πολιτών (σελ. 135)».
Το γενικό δε συμπέρασμα είναι ότι «τα όρια επικινδυνότητας που καθιέρωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να θεωρηθούν υψηλά. Τα όρια των υπολοίπων δυτικών οργανισμών ή κρατών είναι χαμηλότερα, ενώ η πρόταση της Αμερικανικής Επιτροπής [National Council of Radiation Protection, NCRP] προσεγγίζει τα όρια των ανατολικών κρατών και δημιουργεί κάποιες ελπίδες για μεγαλύτερη ευαισθησία στην προστασία των πολιτών από τη μη ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία» (σελ. 102).

Τέλος, σχετικά με την προστασία από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, ο κ. Λιολιούσης τονίζει ότι η επιλογή της λήψης όλων των επιβαλλόμενων μέτρων, έστω και αν δεν έχει επιβεβαιωθεί ο κίνδυνος, είναι «η πλέον υπεύθυνη, δεδομένου ότι οι μέχρι σήμερα ενδείξεις αφορούν σε σοβαρότατες ασθένειες όπως ο καρκίνος». Αυτή είναι η πολιτική της «συνετής αποφυγής» και είναι ταυτόσημη με την πολιτική ALARA (As Low As Reasonably Achievable), που υποδεικνύει η έκθεση της επιτροπής NCRP (National Council of Radiation Protection).

2.4.2 Ο Καθηγητής, κ. Δ. Κουτσούρης, του Εργαστηρίου Βιοϊατρικής Τεχνολογίας, του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Ακαδημαϊκό Ερευνητικό Ινστιτούτο Επικοινωνιών και Υπολογιστών), στην από 25.07.94 γνωμοδότησή του, αναφέρει ότι : «Κατά την προσωπική μας γνώμη μέχρι εξαγωγής των τελικών συμπερασμάτων θα πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές ή σε περιοχές με δέκτες κατοίκους που ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού, όπως παιδιά (προσχολικής και σχολικής ηλικίας), έγκυες γυναίκες, ηλικιωμένοι κτλ».

2.4.3 Ο Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Πληροφορικής της Σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Ι.Α. Τσουκαλάς, στην από 30.09.94 γνωμοδότησή του, αναφέρει ότι: «Γενικώς, υπό τις παρούσες συνθήκες κατανομής RF συχνοτήτων και συχνοτήτων κινητής τηλεφωνίας στο λεκανοπέδιο της Αττικής, θα θεωρούσαμε επικίνδυνο να υπάρχουν κεραίες κινητής τηλεφωνίας σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από κατοικημένες περιοχές, δοθέντος του ότι η αθροιστική επίδραση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από διάφορες πηγές και για όρια όπως αυτά περιγράφονται από τους κανονισμούς ANSI είναι βλαπτικές για τον άνθρωπο και φυσικά για τους νέους οργανισμούς εντελώς…Λεπτομερείς μετρήσεις του συνολικού φάσματος Η/Μ θα απεδείκνυαν την παρούσα θέση μας».

2.4.4 Ο Καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας και Ραδιοβιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής), κ. Λ. Μαργαρίτης, στην από 14.01.97 γνωμοδότησή του , αναφέρει ότι: «Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι αναμφίβολα επιβλαβής για τον ανθρώπινο οργανισμό. Το ποσοστό βλάβης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, π.χ ένταση πεδίου, συχνότητα, απόσταση κλπ. Το θέμα δεν έχει εξαντληθεί πλήρως από πλευράς επιστημονικής έρευνας. Σχετικά με την εγκατάσταση βάσεως κινητής τηλεφωνίας, η γνώμη μου είναι, ότι θα πρέπει να τοποθετούνται όσο το δυνατόν πιο μακριά από μόνιμες κατοικίες, ώστε να αποφεύγεται η συνεχής έκθεση στην Η/Μ ακτινοβολία ευπαθών ομάδων ατόμων όπως γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, μικρά παιδιά, άτομα που υποβάλλονται σε φαρμακευτική αγωγή κλπ».

Σημειώνεται περαιτέρω ότι σε μελέτη των κ.κ Λ.Μαργαρίτη και Δ. Παναγόπουλου με τίτλο «Βιολογικές Επιπτώσεις από την Ακτινοβολία των Κινητών Τηλεφώνων» , αναφέρεται ότι: «…η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία προκαλεί μη θερμικές επιπτώσεις οι οποίες αναφέρονται στην επίδραση της ακτινοβολίας στη λειτουργία των κυτταρικών συστατικών…Οι μη-θερμικές επιπτώσεις θεωρούνται και οι πιο σημαντικές από βιολογικής / ιατρικής σκοπιάς και δεν καλύπτονται από τα όρια ασφαλείας που έχουν θεσπισθεί, επειδή δεν είναι άμεσα μετρήσιμες με κάποιο όργανο. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει απ’ ευθείας συνάρτηση της έντασης της ακτινοβολίας, η οποία μπορεί να μετρηθεί με όργανο σε μονάδες…από βιολογικής σκοπιάς η μόνη ασφαλής δόση, όχι μόνο ακτινοβολίας από κινητό τηλέφωνο αλλά και από κάθε άλλο είδος «μόλυνσης» είναι η μηδενική, θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν περιορισμένη χρήση των κινητών τηλεφώνων….».
2.4.5 Σε ότι αφορά τις εγκαταστάσεις κεραιών κινητής τηλεφωνίας, ο κ. Σ. Τσιτομενέας, Επ. Καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρονικής του ΤΕΙ Πειραιά και Πρόεδρος της Επιτροπής Μη Ιονιζουσών Ακτινοβολιών της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών ΤΕΙ Πειραιά, σε σχετικό κείμενό του , αναφέρει:
Α. «Οι λειτουργικές επιπτώσεις από τους σταθμούς βάσης της κυψελωτής τηλεφωνίας προέρχονται από τις πάσης φύσης αλληλεπιδράσεις του σταθμού και των λειτουργιών του με το περιβάλλον. Οι οφθαλμοφανείς λειτουργικές επιπτώσεις είναι οι αισθητικές επιδράσεις που εμφανίζονται ως υποβιβασμός της αισθητικής του τοπίου από τους πυλώνες και τις κεραίες της κυψελωτής τηλεφωνίας…Για το λόγο αυτό τα κριτήρια επιλογής των κεραιών και της θέσης που θα εγκατασταθούν πρέπει να μην είναι μόνο ραδιοηλεκτρικά αλλά να έχουν και ως κύριο στόχο την ελαχιστοποίηση της αισθητικής ενόχλησης. Οι μη ορατές λειτουργικές επιπτώσεις…είναι οι πάσης φύσης ηλεκτρομαγνητικές αλληλεπιδράσεις με το γήινο ηλεκτρικό πεδίο ή με άλλες ηλεκτρονικές διατάξεις…Τα τεκμηριωμένα στοιχεία για τις λειτουργικές επιπτώσεις από τους σταθμούς βάσης είναι λίγα … Η έρευνα συνεχίζεται και στοχεύει αρχικά στην ανάδειξη των παραμέτρων της τυχόν επικινδυνότητας που ενέχουν οι επιδράσεις σε ηλεκτρονικές διατάξεις από τις οποίες εξαρτάται η ζωή ή η υγεία (αυτοματισμοί, διαγνωστικά, βηματοδότες κλπ)».
Β. «Οι βιολογικές επιπτώσεις που συνεπάγεται η έκθεση σε ισχυρές NIR οφείλονται στην απορρόφηση ακτινοβολίας που προκαλεί μεταβολές και αλλοιώσεις των κυττάρων ή γενικότερα του βιολογικού υλικού. Οι τυχόν βλάβες μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες. Οι βιολογικές επιδράσεις διακρίνονται στις θερμικές (thermal) που εκδηλώνονται με την αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών και στις μη θερμικές («non-thermal, a-thermal») που εκδηλώνονται ποικιλότροπα. Η έκθεση του πληθυσμού σε ασθενείς NIR είναι συνεχής, χωρίς η βιολογική επίδραση να έχει προφανείς συνέπειες, ενώ η έκθεση σε ισχυρές επιφέρει βιολογικές επιδράσεις αποδεδειγμένα ή ενδεχόμενα επικίνδυνες για την υγεία. Αναφέρονται επιδράσεις δερματικές, κυτταρολογικές, αναπαραγωγικές, αισθητηριακές, νευρολογικές, γενετικές κλπ». Συμπληρώνεται δε ότι : «Η επιστημονική γνώση για τους κινδύνους που συνεπάγεται η πρόσκαιρη ή η μακροχρόνια έκθεση στις NIR είναι ελλιπής…Οι λειτουργικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και πιθανόν στην υγεία εξαρτώνται από πολλές τοπικές ή ειδικές παραμέτρους και δεν προκύπτουν ευθέως με τους υπολογισμούς ή τις άμεσες μετρήσεις. Συχνά απαιτούνται διαχρονικές παρατηρήσεις-μετρήσεις για την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων. Οι βιολογικές επιπτώσεις στην υγεία εξαρτώνται από την έκθεση και την απορρόφηση της ακτινοβολίας». Τέλος, ο Καθηγητής τονίζει ότι «πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης στηριζόμενες σε παρατηρήσεις μη θερμικών επιδράσεων, έχουν θέσει αυστηρότερα όρια αποδεκτής έκθεσης…».
2.4.6 Σε ερευνητική εργασία με τίτλο «Λειτουργικές και Βιολογικές Επιπτώσεις, από Σταθμούς Βάσης της Κυψελωτής Τηλεφωνίας», των Σ. Τσιτομενέα, Κ. Θεοδοσίου και Κ. Παπαξοϊνη, που έχει δημοσιευθεί στα πρακτικά του 3ου Περιβαλλοντικού Συνεδρίου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (11,12, και 13 Δεκεμβρίου 1998) , αναφέρονται, μεταξύ άλλων, και τα παρακάτω: «…Στην εργασία μας περιγράφονται ορισμένες από τις τυχόν λειτουργικές ή / και βιολογικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που οφείλονται στους σταθμούς βάσης της κυψελωτής τηλεφωνίας. Οι λειτουργικές επιπτώσεις προέρχονται κυρίως από τις τυχόν αισθητικές ή / και ηλεκτρομαγνητικές επιδράσεις του σταθμού στο περιβάλλον που ίσως προκαλέσουν υποβιβασμό της αισθητικής του τοπίου, πρόκληση παρασίτων σε άλλες ηλεκτρονικές διατάξεις ή επιτόπια αλλαγή των ατμοσφαιρικών, ηλεκτρικών παραμέτρων. Οι βιολογικές επιπτώσεις μπορεί να προέλθουν από την έκθεση και απορρόφηση των τυχόν ισχυρών ραδιοηλεκτρικών ακτινοβολιών του σταθμού που ίσως προκαλέσουν μεταβολές ή αλλοιώσεις του βιολογικού υλικού από θερμικές ή και μη-θερμικές επιδράσεις. Η εργασία μας καταλήγει με την ανάλυση των παραμέτρων της έκθεσης και την σύγκριση με τα όρια της βιολογικά αποδεκτής έκθεσης. Από τα αποτελέσματα προκύπτει το συμπέρασμα ότι στην δυσμενέστερη περίπτωση σε μια ζώνη με ακτίνα 8 ~ 12 m (για σταθμό 900MHz) ή 5,6 ~ 10,6 m (για σταθμό 1800MHz0 ή έκθεση μέσα στο λοβό της κεραίας υπερβαίνει τα αποδεκτά όρια και ίσως είναι βλαπτική, ενώ σε ακτίνα μεγαλύτερη από 147,1m γύρω από την κεραία δεν προκύπτουν εικαζόμενες ή τεκμηριωμένες επιπτώσεις από την έως τώρα επιστημονική τεκμηρίωση…Τελικά συνιστάται η προσεκτική εφαρμογή της συνετούς αποφυγής. Ενώ όπου είναι εφικτό πρέπει να γίνεται επισήμανση των ορίων της Rh. Σημαντική είναι η τακτική μέτρηση των εντάσεων των ακτινοβολιών με παράλληλη μελέτη για την διερεύνηση όλων των λειτουργικών επιδράσεων…».

2.4.7 Ο Δρ. N. Cherry, σε άρθρο του με τίτλο «Επιδράσεις στην υγεία, που σχετίζονται με τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας, σε κατοικημένες περιοχές: η ανάγκη για έρευνα επί των επιπτώσεων στην υγεία» (8 Ιουνίου 2000)  , αναφέρει ότι: «…Μέχρι σήμερα οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας καθώς και κυβερνητικά όργανα…συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι η ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα είναι επιβλαβής. Παρόλα αυτά υπάρχει μεγάλος αριθμός επιστημονικών μελετών, που ολοένα αυξάνεται, που υποδεικνύει ότι αυτό δεν είναι αληθές. Έρευνες σχετικά με την υγεία των ανθρώπων που διαμένουν κοντά σε σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας, πρέπει να διενεργούνται συνεχώς για τις επόμενες δύο δεκαετίες…κατά την εκπόνηση των μελετών αυτών οι ερευνητές θα πρέπει να λάβουν υπόψη την πραγματική μορφή της ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τους σταθμούς βάσης και να μην κάνουν το λάθος να υποθέσουν την ύπαρξη μίας απλής, ομοιόμορφης ακτινοβολίας…Επειδή οι βιολογικοί μηχανισμοί της ακτινοβολίας της κινητής τηλεφωνίας μιμούνται αυτούς της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, ενώ η σχέση “δόσης-ανταπόκρισης” έχει όριο ΜΗΔΕΝ, και αυτό περιλαμβάνει γενετική βλάβη, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι σταθμοί βάσης είναι παράγοντες κινδύνου για: καρκίνο…καρδιακή αρρυθμία…νευρολογικές διαταραχές…επιδράσεις στην αναπαραγωγή (εγκυμοσύνη κλπ)…μολυσματικές αρρώστιες…Ένα προτεινόμενο όριο για την μέση χρόνια έκθεση του κοινού με στόχο την μείωση της επικινδυνότητας είναι το 10nW/cm2 …».

2.4.8 Ο Δρ. R. Santini , σε σχετική παρουσίασή του ενώπιον επιτροπής του Γαλλικού Κοινοβουλίου (Μάρτιος 2002) για την εκτίμηση εναλλακτικών τεχνολογιών , αναφέρει ότι: «…σύμφωνα με έκθεση της Αυστραλιανής κυβέρνησης, το κοινό που διαμένει σε απόσταση 200 μέτρων από σταθμούς βάσης διαμαρτύρεται για συμπτώματα που περιγράφονται σε αρρώστιες που προκαλούνται από έκθεση σε ραδιοσυχνότητες…Η μόνη μελέτη που υφίσταται προς το παρόν έχει πραγματοποιηθεί στην Γαλλία και αφορά 530 άτομα που διαμένουν σε περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί σταθμοί βάσης. Σε σύγκριση με τα άτομα που διαμένουν σε απόσταση μεγαλύτερη από 300 μέτρα από σταθμούς βάσης, προκύπτουν στοιχεία που δηλώνουν σημαντική αύξησης της συχνότητας των διαμαρτυριών, ανάλογα με την απόσταση…

Συνιστάται η εφαρμογή της προφύλαξης για να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις από τους σταθμούς βάσης της κινητής τηλεφωνίας …Σύμφωνα δε με την αρχή της προφύλαξης σταθμοί βάσης δεν πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από κατοικημένες περιοχές… Όσοι διαμένουν σε περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί σταθμοί βάσης δεν θα πρέπει να εκτίθενται σε μέση ετήσια ένταση ηλεκτρικού πεδίου μεγαλύτερη από… 0.62 m/V».

2.4.9 Σύμφωνα με τον Δρ. G. J. Hyland  (Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου “Warwick” στο Κόβεντρι της Μ. Βρετανίας): «…τα υπάρχοντα όρια ασφαλείας, για την έκθεση του κοινού στην ακτινοβολία που χρησιμοποιείται στην κινητή τηλεφωνία, είναι παντελώς ανεπαρκή, ενώ η φιλοσοφία με την οποία υπολογίσθηκαν είναι θεμελιωδώς λανθασμένη…αποτυγχάνουν τελείως να λάβουν υπόψη την πιθανότητα δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία, που συνδέονται με το γεγονός ότι ζώντες οργανισμοί – και μόνον ζώντες – έχουν την ικανότητα να ανταποκρίνονται (αντιδρούν) και σε άλλα «χαρακτηριστικά» της τεχνολογικά παραγόμενης ακτινοβολίας, εκτός από την ένταση, και έτσι μπορούν να αντιδράσουν και σε εντάσεις πολύ πιο χαμηλές από αυτές που θεσπίζονται από τους κώδικες ασφαλείας… πολλά μέτρα μπορούν να ληφθούν με σκοπό την άρση των μη αναγκαίων κινδύνων που προκαλούνται από τους σταθμούς βάσης όπως…να διασφαλισθεί ότι τα πεδία, στα οποία εκτίθεται αδιακρίτως και χωρίς την θέληση του το κοινό, είναι πολύ χαμηλότερα από τα επιτρεπόμενα όρια που προαναφέρθηκαν, τα οποία είναι 1000 φορές χαμηλότερα από τα επίπεδα – όρια των θερμικών, στην τάξη μεγέθους των “microwatts/cm2 (= mW/cm2”)…αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με την τοποθέτηση των κεραιών σε πολύ υψηλότερους ιστούς, ή με την θέσπιση μιας «απαγορευτικής» ζώνης, σαν αυτή των 500 μέτρων που πρότεινε η Ένωση των Τοπικών Κυβερνήσεων της Νέας Νότιας Ουαλίας, (ΟΤΑ) στην Αυστραλία. Το ύψος του ιστού μπορεί να αντικαταστήσει την απαγορευτική ζώνη…να απαγορευτεί η τοποθέτηση πολλών ιστών στην ίδια περιοχή-στο ίδιο σημείο, και να απαιτηθεί η αντικατάσταση των υπαρχόντων «ομάδων» ιστών από ένα πολύ υψηλό ιστό, ο οποίος θα εξυπηρετεί όλες τις εταιρείες…κατά την χωροθέτηση των κεραιών θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τοπογραφία της περιοχής…η ύπαρξη κατοικιών, σχολείων, νοσοκομείων και οποιαδήποτε άλλα δημόσια κτίρια…η κεραία πρέπει να τοποθετείται στον ιστό έτσι ώστε η οποιαδήποτε εκπεμπόμενη ακτινοβολία προς οποιαδήποτε κατεύθυνση…σε περιοχές πρόσβασης του κοινού να είναι πολύ χαμηλότερη από 1 microwatt/cm2… μην χρησιμοποιούνται στα ψηφιακά σήματα χαμηλές συχνότητες (amplitude) που συμπίπτουν με τα ανθρώπινα εγκεφαλικά κύματα…» . Επίσης, σε μεταγενέστερο άρθρο του, ο ίδιος επιστήμων αναφέρει ότι «… η τοποθέτηση των ιστών σταθμών βάσης (κεραιών) σε περιοχές σχολείων νηπιαγωγείων…πρέπει να παρεμποδίζεται δυναμικά. … σε σχέση με την έκθεση από σταθμούς βάσης δεν μπορεί να θεσπισθεί μια «απόσταση ασφαλείας» για όλες τις περιπτώσεις. Η μόνη προσέγγιση που έχει πραγματικό αποτέλεσμα προς το παρόν, είναι να απαιτείται σε περιοχές πρόσβασης του κοινού… η ένταση της ακτινοβολίας να είναι χαμηλότερη από 10nW/cm2 (10-4 /m2 – ισοδύναμο με 0,2 V/m)…».

Οι απόψεις του Δρ. G. J. Hyland έχουν περιληφθεί σε έκθεση, που δημοσιεύθηκε το Μάρτιο 2001 από τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (STOA)

.
2.4.10 Ο Δρ. Α. Κεφαλάς, ερευνητής στο Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στην από 07.05.03 γνωμοδότησή του  , που αφορά τις επιπτώσεις των κινητών τηλεφώνων και κεραιών στην υγεία, αναφέρει ότι: «σχετικά με την επικινδυνότητα των κινητών τηλεφώνων και κεραιών εκπομπής κινητής τηλεφωνίας, πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι η ακτινοβολία τους έχει βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία. Συγκεκριμένα σας επισυνάπτω σχετικό δημοσίευμα της ιστοσελίδας www.wsws.org. Η προσωπική μου εκτίμηση επίσης είναι ότι είναι δύσκολο να ορισθεί κατώτατο όριο ασφαλούς ισχύος εκπομπής ακτινοβολίας. Ο κύριος λόγος είναι ότι η περιοχή εκπομπής συχνοτήτων τους βρίσκεται σε συντονισμό με την ενέργεια περιστροφής των βάσεων του DNA, με αποτέλεσμα την πιθανή θραύση χημικών δεσμών και την επακόλουθη καταστροφή του. Κατά τη γνώμη μου η περιοχή των 800 και 900 MHz είναι και η πλέον επικίνδυνη».
2.5 Παρατηρήσεις
Από τις ανωτέρω απόψεις, προκύπτει σαφώς ότι, σε επιστημονικό επίπεδο, υπάρχει αμφιβολία ως προς το είδος και την έκταση των επιδράσεων της μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, καθώς οι σχετικές έρευνες δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί. Ως εκ τούτου, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να εξακριβωθούν οι πραγματικές επιδράσεις από την ακτινοβολία που εκπέμπεται από τους σταθμούς βάσης. Παρά την παρατηρούμενη επιστημονική αβεβαιότητα, η συνεχώς αυξανόμενη ανησυχία του κοινού οδήγησε πολλά κράτη στη λήψη πρόσθετων μέτρων για την προστασία του πληθυσμού από τις ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Οι σχετικές ρυθμίσεις που έχουν εισαχθεί στο εσωτερικό δίκαιο επιμέρους κρατών αποδεικνύουν ότι υπάρχει ευρεία διακύμανση των ορίων ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, στην οποία επιτρέπεται να εκτίθεται το κοινό.

Όπως προκύπτει από τον πιο πάνω πίνακα, αρκετές χώρες, λαμβάνοντας υπόψη την υπό εξέλιξη έρευνα και τις επιδημιολογικές μελέτες, μειώνουν συνεχώς τα όρια επικινδυνότητας, με σκοπό την πρόληψη βλαπτικών επιπτώσεων και την προστασία της δημόσιας υγείας. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η Ελβετία, ήδη από την 1-2-2000, έχει θεσπίσει όρια 4 V/m, ενώ, σύμφωνα με τους αρμόδιους της πολιτείας του Salzburg στην Αυστρία (1998)  , η εκπεμπόμενη ακτινοβολία από τους σταθμούς βάσης δεν πρέπει να ξεπερνά τα 0,001 W/m2. Το όριο αυτό είναι εκατοντάδες φορές μικρότερο απ’ αυτό που ισχύει στην Ελλάδα.